Bu Sayfayı Paylaş:

Kavram

Fiil

Tanım: Bir hareket, eylem , oluşu veya süreci anlatan kelime. "Gelmek" ,"Gitmek" , "Olmak" , "Ölmek" kelimeleri örnek verilebilir.

Örnek

Fiil Örnekleri

Fiiller gösterilirken sonlarına - eklenir veya -mek/-mak eki ile yazılır. Aşağıda bazı fiil örnekleri görülmektedir :
  • gel-
  • git-
  • dur-
  • vur-
  • sev-
  • yürü-
  • götür-
  • de-
  • ye-
  • utan-
  • geç-
  • yaz-
  • kalk-
  • kaldır-
  • otur-
  • öt-
  • iste-
  • dile-
  • hazırla-
  • kur-
  • okşa-
  • dert et-
  • rahat et-
  • kız-
  • kokla-
  • kızar-
  • yapabil-
  • geliver-
  • düşeyaz-
  • yazıver-
  • gidedur-
  • bakakal-
  • gidesi gel-
  • koru-
  • döv-
  • yumul-

Veri

Fiillerin Yapısı

Eylemlerin çoğunluğu tek veya iki heceden oluşur. Bu eylemlere yalın eylem veya kök eylem adı verilir.
  • görüş-
  • hazırla-
  • kaldır-
  • kızar-
  • doğrul-
  • tık-ır-da-
  • fıkır-da
  • uslan-
Eylemlere gelen eklerle türetilmiş eylemlere ise türemiş eylem adı verilir.
  • kokla-
  • git-
  • dur-
  • vur-
  • sev-
  • geç-
  • yaz
  • de-
  • ye-
Birden fazla eylemin birlikte kullanılmasıyla birleşik eylemler oluşur :
  • düşüver-
  • bakakal-
  • gidedur-
  • düşünebil-
  • düşeyaz-
  • tedavi et-
  • sakin ol-
  • güzel eyle-
  • binesi gel-
  • oyun et-
  • alıkoy-
  • varsay-
  • vazgeç-
  • hoş gör-
  • dava aç-

Tüm eylemlere için ver- , kal- , dur- , yaz-, bil- gibi eylemler özel bir amaçla eklenebilirler. Örneğin bil- eylemi , verebil-, alabil-, görebil- gibi yeterlilik verirken, ver- eylemi tezlik katar : düşüver-, geliver, gidiver-. Benzer şekilde -kal, dur- gibi eylemler bakakal-, gidedur- örneklerindeki gibi süreklilik katar.
Bazı eylemler ol-, et-, eyle-, gel- gibi yardımcı eylemlerle yapılmıştır. Varsay-, vazgeç-, alıkoy- , hoş gör-, dava aç- gibi bazılarında ise iki eylem veya ad ile eylem kaynaşmıştır veya ikinci eylem anlamını kaybedip tek bir eyleme dönüşmüştür.

Kavram

İmek

Tanım: Günüzmüde artık ek fiil olarak (o güzel-i-di, güzel-i-miş, güzel-i-se) ve birleşik fiil çekimlerinde kullanılan fiil. İmek filii artık ayrı olarak kullanılan bir fiil değildir.

Blog

Azerbaycan Türkçesindeki -bilmemek Türkiye Türkçesinde Olmalı

Azerbaycan Türkçesinde bilmek eyleminin olumsuzu bilmemek (bişirə bilmərəm) şeklinde yapılıyor. Türkiye Türkçesinde de olmalı
Azerbaycan Türkçesinde
bişirə bilərəm
şeklinde bir ifadenin olumsuzu :
bişirə bilmərəm
Şeklinde -mə eki ile yapılır. Halbuki Türkçede
pişirebilirim -  pişiremem
şeklinde bil- eylemi atılır ve -me/-ma eki gelir.
Şu şekilde bir önerim var. Hem -me/-ma hem de -bilme şeklinde olumsuzluk olmalı.
  • pişirebilemem : Pişirmeyi beceremediğini, yeteneği olmadığını belirtir
  • pişiremem : Pişirmeyi şu anda yapacağını, şartların uygun olmaması veya zorunlu olmasından dolayı belirtmek için kullanılır.

Yukarıda bahsedildiği gibi -bilme olumsuzu bir işi beceremediği, yeteneği olmadığı zaman kullanılabilir. -me/-ma ise bir sebeple (zorunluluk veya şartlar uygun değil) yapılmadığı zaman kullanılır.
Bu şekilde İngilizce'de verilebilen can / may ayrımı Türkçe'de de verilebilir olur. Burada bahsediliyordu : www.fibiler.com/Can-ile-May-Farki_Ipucu_25538
Belki ben Azerbaycan Türkçesini konuşabilmiyorum ama en azından söylediklerini anlayabiliyorum
cümlesi güzel bir örnek olabilir.



Bu Sayfayı Paylaş:

İletişim Bilgileri

Takip Et

Her Hakkı Saklıdır. Bu sitede yayınlanan tüm bilgi ve fikirlerin kullanımından fibiler.com sorumlu değildir. Bu sitede üretilmiş , derlenmiş içerikleri, fibiler.com'u kaynak göstermek koşuluyla kendi sitenizde kullanılabilirsiniz. Ancak telif hakkı olan içeriklerin hakları sahiplerine aittir