Fiilimsi-Eylemsi

Tanım: Bir fiile eklenen ekler (yapım eki) veya yapısının değişmesi ile isim ,sıfat , zarf olarak kullanılabilen kelimeler. Türkçe'de "Okumuş" , "Çalışkan", "Tanıdık" kelimeleri örnek verilebilir.

---

Mastar - Eylemlik - İsim Fiil - Ad Eylem

Tanım: Bir fiilin -me (-ma) , -mak (-mek) veya -iş (-ış,-uş,-üş) eki almış, zaman veya şahıs belirtmeyen isim hali. Örnek olarak yapmak, yapma, yapış kelimeleri verilebilir. Bir sözcüğün ad eylem olması için bir oluş, kılış, yargı anlatması gerekir. Tek başına bir ad olarak kullanılan bir sözcük ad eylem değildir. Örneğin alışveriş sözcüğü sadece bir addır

---

Sıfat-Fiil - Ortaç - Partisip

Tanım: Bir fiilden üretilen ve sıfat olarak kullanılan fiilimsi. "Çalışan öğrenci", "kırılası eller","inanılır haber değil", "kırılmadık yeri yok" gibi örnekler verilebilir. -An (an,en), -AsI (,ası,-esi), -mAz (,maz,mez), -(U)r (er, ır, ir, r), -dUk (dik, dık, duk, dük), -AcAk (ecek, acak), -mUş (miş , mış, muş, müş) ekleri kullanılır

---

Zarf Fiil - Bağ-Fiil - Ulaç

Tanım: Bir fiilden üretilen ve zarf olarak kullanılan, iki cümleyi birbirine bağlamaya yarayan fiilimsi. -ken, -AlI (alı,eli), -mAdAn (madan,meden), -Ince (ınca,ince,unca,ünce), -Ip (ıp, ip, up, üp), -ArAk (arak, erek), -DUkCA (-dikçe, -dukça, -dükçe, -tıkça /-tikçe / tukça, tükçe), -A… -A (-a… -a,-e... -e), -r… -mAz (-r… -mez), -cAsına (cesine, casına), -mAksIzIn (maksızın, meksizin), -dığında (diğinde, duğunda, düğünde, tığında, tiğinde, tuğunda, tüğünde) ekleri kullanılır. "İçeri gir-er gir-mez başladı", "Dünyaya gel-eli yüzü gülmedi", "Ders çalışırken dalmışım" gibi örnekler verilebilir

---

Fiilimsiler Üç Farklı Şekilde Sınıflandırılır

Fiilimsiler aşağıdaki gibi üç farklı şekilde sınıflandırılır:

• İsim Fiil - Mastar - Eylemlik : -mA (ma,me) , -mAk (mak,mek) , -Iş (ış,iş,uş,üş). "Hata yap-mak normaldir", "Şiir okuy-uş-unu sevdim". "Onunla tanışmayı çok isterim".
• Sıfat-Fiil - Ortaç - Partisip : -An (an,en), -AsI (,ası,-esi), -mAz (,maz,mez), -(U)r (er, ır, ir, r), -dUk (dik, dık, duk, dük), -AcAk (ecek, acak), -mUş (miş , mış, muş, müş). "Çalışan öğrenci", "kırılası eller","inanılır haber değil", "kırılmadık yeri yok"
• Zarf Fiil - Bağ-Fiil - Ulaç : -ken, -AlI (alı,eli), -mAdAn (madan,meden), -Ince (ınca,ince,unca,ünce), -Ip (ıp, ip, up, üp), -ArAk (arak, erek), -DUkCA (-dikçe, -dukça, -dükçe, -tıkça /-tikçe / tukça, tükçe), -A… -A (-a… -a,-e... -e), -r… -mAz (-r… -mez), -cAsına (cesine, casına), -mAksIzIn (maksızın, meksizin), -dığında (diğinde, duğunda, düğünde, tığında, tiğinde, tuğunda, tüğünde). "İçeri gir-er gir-mez başladı", "Dünyaya gel-eli yüzü gülmedi", "Ders çalışırken dalmışım"

---

Eylemsilerin Kullanıldığı Cümle Örnekleri

Bir eyleme eklenen eklerle isim, önad, belirteç olarak kullanılabilen sözcüklere fiilimsi veya eylemsi adı verilir. Aşağıda eylemsi kullanılan cümle örnekleri görülmektedir :

• Okula gitmek güzel
• Okuma yazması yok
• Geliş gidişler sıklaştı
• Cahil değil okumuş çocuk
• Can sıkacak bir olay
• Güler yüzlü amca
• Yılmaz biri
• Çalmadık kapı bırakmadık
• Bekleyen çocuk döndü
• Taş atıp kaçtı
• O ağlayarak geldi
• Ben dönerken sen gittin
• Ben durdukça gelemezler
• Kapı açılana kadar bekle
• Sen gideli mutsuzum

---

Ad Eylem Kullanılan Cümle Örnekleri

Ad eylem kullanılan cümle örnekleri :

• Okula gitmek güzel
• Okuma yazması yok
• Geliş gidişler sıklaştı
• Şiir okuyuşunu sevdim
• Onunla tanışmayı çok isterim
• Hata yapmak normaldir

---

Ortaçların Kullanıldığı Cümle Örnekleri

Ortaçların kullanıldığı cümle örnekleri :

Ek	Cümle 1	Cümle 2
-muş	Cahil değil okumuş çocuk	Görmüş geçirmiş biri
-ecek	Can sıkacak bir olay	Akacak kan damarda durmaz
-er	Güler yüzlü amca	Akla yatar değil dedikleri
-mez	Gülmez bir insandır	Akla sığmaz yaptıkları
-an	Bekleyen derviş muradına ermiş	Ekmeği alan kaçtı
-dık	Çıkmadık candan umut kesilmez	Bunları duymadık kimse kalmasın
-esi	Öldüresiye dövmüşler	Çıldırasıya sevdim

---

Ulaç Kullanılan Cümle Örnekleri

Aşağıdaki cümlelerde ulaç (bağ eylem, zarf fiil) kullanılmıştır.

Ek	Cümle 1	Cümle 2
-ken	Adam gülerken ben ağladım	Tan ağarırken sabah güzel
-eli	Sen gideli buraları sessiz	Adam olalı çok oldu
-meden	Sen gelmeden o gitti	Neden bakmadan geçtin ?
-ince	Sen gelince bahar gelir	Doyuncaya kadar yiyin
-ip	Gidip de görmemek var	Taş atıp kolun mu yoruldu
-arak	O ağlayarak geldi	Tek teker basarak geçti
-dikçe	Akla geldikçe üzülürüm	Güldükçe gülüyor güzelim
-e	Adamı duya duya bezdim	Cümleleri ölçe tarta konuşur
-er	Utanır mı bilmiyorum	Güler yüzlü amca
-maz	Utanmaz bir adam	Gelir gelmez başladı
-casına	Koşarcasına uzaklaştık	Ağlarcasına konuştu
-maksınız	Durmaksınız yürüdük	Yılmaksınız çalıştılar
-dığında	Döküldüğünde ben de kaçtım	Bakındığında ne anlamıştın

---

Mastar (İsim Fiil) Ekleri Mayışmak Kelimesi İle Hatırlanabilir

Mastar veya isim fiil ekleri -me (-ma) , -mak (-mek) veya -iş (-ış,-uş,-üş ekleridir. Bu ekler mayışmak kelimesi ile hatırlanabilir

---

Sıfat-Fiili (Ortaç) Anası Meazar Dikecekmiş Cümlesinden Hatırlanabilir.

Sıfat-Fiili (Ortaç) ekleri (-An (an,en), -AsI (,ası,-esi), -mAz (,maz,mez), -(U)r (er, ır, ir, r), -dUk (dik, dık, duk, dük), -AcAk (ecek, acak), -mUş (miş , mış, muş, müş) ), -An-ası -Mez-ar Dik-ecek-miş cümlesi ile hatırlamabilir

---

Ortaç Eki ile Zaman Eklerinin Karıştırılmaması Gerekir

-muş, -ecek, -er ekleri zamanlar için kullanılan eklerdir. Eğer cümlede yükleme geliyorsa bu ekler zaman ekleridir eğer onun yerine sıfat veya yan cümleciğin eylemi ise ortaçtır. Aşağıdaki cümlelerdeki koyu sözcükler eylemsi değildir.

• Adam gülecek
• Çocuk üzülmüş
• Güneş her gün doğar

---