Türkçe'de zamanlar (bildirme kipleri) aşağıdaki gibidir :
- Duyulan Geçmiş Zaman (-miş’li geçmiş zaman) : -miş (-mış,-muş,-müş) ; yapmış , gelmiş
- Görülen Geçmiş Zaman (-di’li geçmiş zaman) : -di (-dı,-du,-dü,-tı,-ti,-tu,-tü) ; yaptı , geldi
- Şimdiki Zaman : -yor , -makta, -mada ; yapıyor, yapmakta, geliyor, gelmekte, gelmede
- Gelecek Zaman : -ecek , -acak ; yapacak , gidecek
- Geniş Zaman : -r (-(a)r,-(e)r,-(ı)r,-(i)r,-(u)r,-(ü)r) ; yapar, gider
Kişilere göre gelen ekler aşağıdaki gibidir :
- Birinci Tekil (-dim) : Geldim, Gittim, Vurdum
- İkinci Tekil (-din) : Geldin, Gittin, Vurdun
- Üçüncü tekil (-di) : Geldi, Gitti ,Vurdu
- Birinci Çoğul (-dik) : Geldik, Gittik, Vurduk
- İkinci Çoğul (-diniz) : Geldiniz , Gittiniz, Vurdunuz
- Üçüncü Çoğul (-diler) : Geldiler, Gittiler, Vurdular
Duyulan geçmiş zaman için kişilere göre ekleri aşağıdaki gibidir :
- Birinci Tekil (-mişim) : Gelmişim, Gitmişi, Vurmumuş
- İkinci Tekil (-mişsin) : Gelmişsin, Gitmişsiniz, Vurmuşsunuz
- Üçüncü tekil (-miş) : Gelmiş, Gitmiş, Vurmuş
- Birinci Çoğul (-mişiz) : Gelmişiz, Gitmişiz, Vurmuşuz
- İkinci Çoğul (-mişsiniz) : Gelmişsiniz, Gitmişsiniz, Vurmuşsunuz
- Üçüncü Çoğul (-mişler) : Gelmişler, Gitmişer, Vurmuşlar
Şimdiki zaman için kişilere göre ekleri aşağıdaki gibidir :
- Birinci Tekil (-yorum) : Geliyorum, Gidiyorum, Vuruyorum
- İkinci Tekil (-yorsun) : Geliyorsun, Gidiyorsun, Vuruyorsun
- Üçüncü tekil (-yor) : Geliyor, Gidiyor, Vuruyor
- Birinci Çoğul (-yoruz) : Geliyoruz, Gidiyoruz, Vuruyoruz
- İkinci Çoğul (-yorsunuz) : Geliyorsunuz, Gidiyorsunuz, Vuruyorsunuz
- Üçüncü Çoğul (-yorlar) : Geliyorlar, Gidiyorlar, Vuruyorlar
-yor eki kendinden önce gelen geniş ünlüyü daraltır :
- Bekle-
- Bekliyor
- Gitme-
- Gitmiyor
İki yuvarlak ünlü arasında kalan ünlü de yuvarlaklaşır :
- Söyle-
- Söylüyor
- Kokla-
- Kokluyor
Gelecek zaman için kişilere göre ekleri aşağıdaki gibidir :
- Birinci Tekil (-eceğim) : Geleceğim, Gideceğim, Vuracağım
- İkinci Tekil (-eceksin) : Geleceksin, Gideceksin, Vuracaksın
- Üçüncü tekil (-ecek) : Gelecek, Gidecek, Vuracak
- Birinci Çoğul (-eceğiz) : Geleceğiz, Gideceğiz, Vuracağız
- İkinci Çoğul (-eceksiniz) : Geleceksiniz, Gideceksiniz, Vuracaksınız
- Üçüncü Çoğul (--ecekler) : Gelecekler, Gidecekler, Vuracaklar
Ünlü ile biten eylemler ile -ecek/-acak eki arasına \y\ sesi girer :
- Kokla - Koklayacak
- Söyle - Söyleyecek
Geniş zaman için kişilere göre ekleri aşağıdaki gibidir :
- Birinci Tekil (-(e)rim) : Gelirim, Giderim, Vururum
- İkinci Tekil (-(e)rsin) : Gelirsin, Gidersin, Vurursun
- Üçüncü tekil (-(e)r) : Gelir, Gider, Vurur
- Birinci Çoğul (-(e)riz) : Geliriz, Gideriz, Vururuz
- İkinci Çoğul (-(e)rsiniz) : Gelirsiniz, Gidersiniz, Vurursunuz
- Üçüncü Çoğul (--erler) : Gelirler, Giderler, Vururlar
Geniş zaman için kişilere göre ekleri aşağıdaki gibidir :
- Birinci Tekil (-meliyim) : Gelmeliyim Gitmeliyim Vurmalıyım
- İkinci Tekil (-melisin) : Gelmelisin Gitmelisin Vurmalısın
- Üçüncü tekil (-meli) : Gelmeli Gitmeli Vurmalı
- Birinci Çoğul (-meliyiz) : Gelmeliyiz Gitmeliyiz Vurmalıyım
- İkinci Çoğul (-melisiniz) : Gelmelisiniz Gitmelisiniz Vurmalısın
- Üçüncü Çoğul (-meliler) : Gelmeliler Gitmeliler Vurmalılar
İstek Kipi için kişilere göre ekleri aşağıdaki gibidir :
- Birinci Tekil (-e(a)yim) : Geleyim Gideyim Vurayım
- İkinci Tekil (-e(a)sin) : Gelesin Gidesin Vurasın
- Üçüncü tekil (-e(a)) : Gele Gide Vura
- Birinci Çoğul (-e(a)lim veya -k) : Gelelim/Gelek Gidelim/Gidek VuralımVurak
- İkinci Çoğul (-e(a)siniz) : Gelesiniz Gidesiniz Vurasınız
- Üçüncü Çoğul (-e(a)ler) : Geleler Gideler Vuralar
İstek Kipi için kişilere göre ekleri aşağıdaki gibidir :
- Birinci Tekil (-sam) : Gelsem Gitsem Vursam
- İkinci Tekil (-san) : Gelsen Gitsen Vursan
- Üçüncü tekil (-sa) : Gelse Gitse Vursa
- Birinci Çoğul (-sak) : Gelsek Gitsek Vursak
- İkinci Çoğul (-sanız) : Gelseniz Gitsen Vursanız
- Üçüncü Çoğul (-salar) : Gelseler Gitse Vursalar
Emir için kişilere göre ekleri aşağıdaki gibidir :
- Birinci Tekil : YOK
- İkinci Tekil (-) : Gel Git Vur
- Üçüncü Tekil (-sin) : Gelsin Gitsin Vursun
- Birinci Çoğul : YOK
- İkinci Çoğul (-in,-iniz) : Gelin,Geliniz ve Gidin,Gidiniz, Vurun,Vurunuz
- Üçüncü Çoğul (-sinler) : Gelsinler Gitsinler Vursunlar
Kişi eklerinin kiplere göre değişiklik gösterir. Ancak bazı ortaklıklar sergilemektedir. Toplu olarak yazarsak :
| Gör. Geç. Dilek Şart | Duy. Geç. / Şimdiki | Gelecek / Geniş ve Gereklilik | İstek | Emir |
| Birinci Tekil | -m | -(U)m | -(I)m | -(I)m | - |
| İkinci Tekil | -n | -sUn | -sIn | -sIn | - |
| Üçüncü tekil | - | - | - | - | -sIn |
| Birinci Çoğul | -k | Az- | -Az | -lIm | -k |
| İkinci Çoğul | -nUz | -sUnUz | -sInIz | -sInIz | -In,-sInIz |
| Üçüncü Çoğul | -lAr | -lAr | -lAr | -lAr | -sIn-lAr |
Burada e ve a için A, i ve ı için I ve i, ı, u ve ü için ise U kullanılmıştır. Dikkat edilirse Duyulan Geçmiş / Şimdiki Zaman ile Gelecek / Geniş Zaman ve Gereklilik ek yapısı aynı. Sadece ünlü harfler açısından fark ediyor. Bu nedenle bunları tek grup altına alabiliriz.
Listeden bazı sonuçlar çıkarılabilir.
Emir kipi hariç üçüncü tekil kişi eki almaz. Emirde almasının sebebi de eksiz halin 2. tekil kişiye verilen bir emir olmasıdır. Bu nedenle üçüncü tekil için -sin,-sın eki eklenmiştir.
Üçüncü çoğul ise emir kipi hariç hep -ler/-lar ile yapılır. Sadece üçüncü tekil -sin eki ile emir yapılmasından dolayı emir kipi -sinler, -sınlar şeklinde oluşur.
Birinci tekil hep \m\ ile bitiyor. Önceki ünlü hep ekle uyum için değişiyor. İkinci tekil de \n\ ile bitiyor. Sadece -n veya sUn (sin, sın, sun, sün) şeklinde olabiliyor. \s\ sesinin ikinci kişiyi belirten çok eski bir ek olduğu düşünülmektedir. Bu nedenle s sesi kalıplaşmıştır.
- Birinci Tekil : -m veya -Um
- İkinci Tekil : -n veya -sUn
Çoğul seslerindeki \z\ sesinin eski bir çoğul eki olduğu tahmin ediliyor. Bu nedenle -n , -nız (gelin, geliniz) olunca veya -sın , -sınız (gelmişsin, gelmişsiniz) olunca çoğul halleri olmuş oluyor. Benzer şekilde -k eki de eski bir çoğul eki olduğu düşünülmektedir. Bu nedenle bazı çoğullar bu -k eki ile yapılır (yaptık, yapak gibi)
Kişi eklerinin kiplere göre değişiklik gösterir. Ancak bazı ortaklıklar sergilemektedir. Toplu olarak yazarsak :
| Görülen Geç. / Dilek Şart Kipi | Duyulan Geçmiş / Şimdiki | Gelecek / Geniş Zaman ve Gereklilik | İstek Kipi | Emir |
| Birinci Tekil | -m | -(U)m | -(I)m | -(I)m |
| İkinci Tekil | -n | -sUn | -sIn | -sIn | - |
| Üçüncü tekil | - | - | - | - | -sIn |
| Birinci Çoğul | -k | Az- | -Az | -lIm / -k |
| İkinci Çoğul | -nUz | -sUnUz | -sInIz | -sInIz | -In,-sInIz |
| Üçüncü Çoğul | -lAr | -lAr | -lAr | -lAr | -sIn-lAr |
Burada e ve a için A, i ve ı için I ve i, ı, u ve ü için ise U kullanılmıştır. Dikkat edilirse Duyulan Geçmiş / Şimdiki Zaman ile Gelecek / Geniş Zaman ve Gereklilik ek yapısı aynı. Sadece ünlü harfler açısından fark ediyor. Bu nedenle bunları tek grup altına alabiliriz.
Listeden bazı sonuçlar çıkarılabilir.
Emir kipi hariç üçüncü tekil kişi eki almaz. Emirde almasının sebebi de eksiz halin 2. tekil kişiye verilen bir emir olmasıdır. Bu nedenle üçüncü tekil için -sin,-sın eki eklenmiştir.
Üçüncü çoğul ise emir kipi hariç hep -ler/-lar ile yapılır. Sadece üçüncü tekil -sin eki ile emir yapılmasından dolayı emir kipi -sinler, -sınlar şeklinde oluşur.
Birinci tekil hep \m\ ile bitiyor. Önceki ünlü hep ekle uyum için değişiyor. İkinci tekil de \n\ ile bitiyor. Sadece -n veya sUn (sin, sın, sun, sün) şeklinde olabiliyor. \s\ sesinin ikinci kişiyi belirten çok eski bir ek olduğu düşünülmektedir. Bu nedenle s sesi kalıplaşmıştır.
- Birinci Tekil : -m veya -Um
- İkinci Tekil : -n veya -sUn
Çoğul seslerindeki \z\ sesinin eski bir çoğul eki olduğu tahmin ediliyor. Bu nedenle -n , -nız (gelin, geliniz) olunca veya -sın , -sınız (gelmişsin, gelmişsiniz) olunca çoğul halleri olmuş oluyor. Benzer şekilde -k eki de eski bir çoğul eki olduğu düşünülmektedir. Bu nedenle bazı çoğullar bu -k eki ile yapılır (yaptık, yapak gibi)
