Türkçe eklemeli bir dildir ve en küçük birimlere kök adı verilir. Yani kök herhangi bir ek almamış veya başka bir kelimeyle birleşmemiş en küçük birimdir. Türkçede köklerin tek heceli olduğu kabul edilir. Türkçede sadece son ek vardır. Yani ekler her zaman sözcüklerin sonuna eklenir. İç ek veya ön ek yoktur. Sadece sapsarı, mosmor gibi pekiştirme yaparken başa yeni ifadeler gelebilir ancak bu eklenen ifadelere başka yerde kullanılmadığı için ek değildir. Kök, ad veya eylem kökü olabilir. Eylem kökleri sonuna - ile belirtilir :

• Ad : at,kaya,ev,dil,ot
• Eylem : gel-,bil-,git-,al-

Türkçede ad ve eylem kökleri eş sesli olmaz. Olursa da çok nadirdir :

• Ad : göç, şiş, boya
• Eylem : göç-, şiş-, boya-

Örneğin ad olan boya sözcüğü boya-g sözcüğünden g sesinin düşmesi ile oluşmuştur. Bu nedenle boya- eylemi ile ad olan boya aynı sesli olmuştur. Ekler genel olarak ikiye ayrılır. Yapım eki bir sözcükten başka bir sözcük türeten eklerdir. Çekim eki ise bir sözcüğe bir cümle içinde durum, iyelik (sahiplik), çokluk, zaman, kişi gibi anlamlar vermek için kullanılır. Çok nadirde de olsa bazı ekler hem yapım hem de çekim eki olabilir. Örneğin Türkçe de -çe eki yapım iken sence de çekim ekidir. Bazı çekim ekleri de yapım eki görevi görmeye başlamıştır. Örneğin gelir gider sözcüğündeki -er/-ar eki yapım eki görevi görmüştür :

• gelir
• gider
• tutar
• eder (fiyat anlamında)şimdilerde
• bügünlerde
• sözde
• gözde

Bir kökten yapım ekleriyle türeyen sözcüklere ise gövde denir. Gövdede tıpkı kök gibi başka ekler alabilir. Bazı kaynaklar asıl köke birincil kök, gövdelere ise ikincil kök, üçüncü kök gibi adlar verebilmektedir. Aşağıda kök ve o kökle ilgili birkaç gövde örneği gösterilmektedir :

• baş- : başla-,baş-la-n-gıç,baş-la-mak
• göz : göz-lük,göz-lük-çü,göz-et-men

Türkçede köklere ekler gelince kök değişmez. Ancak bunun doğru olmadığı çok sayıda örnek vardır. Ancak bunların çoğunluğu ses olaylarının zorlaması nedeniyledir. Bir kısmı tarihi süreç içinde değişmiştir :

• ben : bana (ben-e)
• sen : Sana (sen-e)

Bir kısmı da ses olayları nedeniyledir :

• burun+u > burnu (u sesi düşmüş)
• savur+l+mak > savrulmak (u sesi düşmüş)
• kavim+i > kavmi (i sesi düşmüş)
• ağaç + ı > ağacı (ç > c ye dönüşmüş)
• kitap + ı > kitabı (p > b ye dönüşmüş)

Eklerin bir kısmı başka bir sözcüğün giderek ekleşmesiyle oluşmuştur :

• gelür ben > gelir-em
• gelür sen > gelir-sin
• gelir ise > gelir-se
• gelir imiş > gelir-miş
• gezel idi > güzel-di
• kitap ile > kitap-la
• gel + yorır (yürür) > gel-iyor

Mi soru sözcüğünün ek olup olmadığı tartışmalıdır. Yazıda ayrı yazılmasına rağmen aslında ek gibi davranmaktadır. Örneğin gelir mi, görür mü örneğinde olduğu gibi ünlü uyumuna göre değişmektedir. Kullanımı devam eden eklere işlek ekler denilmektedir. Örneğin -leş eki o kadar işlektir ki yabancı kelimelerde bile yoğun kullanılır : çetleşmek, emailleşmek. Bazı ekler ise bir kaç kelimede kalmış ve unutulmuştur. Örneğin yağ-mur kelimesindeki -mur artık işlek değildir. Bazı eklerin ise az kullanımı vardır. Önceden çok az kullanılan bazı ekler işlekleşmiştir. Örneğin kum-sal,dağ-sal gibi bir kaç kelimede olan -sal/-sel eki Batı dillerinin etkisiyle işlekleşmiştir. Nispet eki î (ilmî, tıbbî) ise kullanımı giderek azalmaktadır. Bazı ekler ise Batı dilleriyle girmektedir : atmasyon, bankamatik gibi.

Bir eki belirtmek için ekin başında - ifadesi koyulur. Örneğin -yor, -a, -e, -ce, -mek vb..
Ek almış bir kelime eğer tek başına kullanılmıyorsa iki tire işareti ile kullanılabilir. Örneğin al-dır- , ver-il- kelimeleri tek başına bir anlamı olmadığı , bir ek ile kullanılacağı belirtilmiş olur.
Bazı kaynaklarda isme gelen ekleri belirtmek için + işareti , fiile gelen ekler için - işareti kullanılabilir

Türkçe'de ekler - (tire) işareti ile belirtilir

• -yor
• -di
• -dı
• -tı
• -ti
• -lar
• -ler

Kelimeler ile birlikte eki belirtmek için de tire kullanılır :

• gel-di
• taş-lar
• göz-lük-ler
• rahat-ça

Eğer ek gelen yeni kelime eylem ise (ve emir dışında tek başına kullanılmıyorsa) sonuna tekrar - işreti konulur

• sev-il-
• döv-ün-
• vur-uş-

Bazı kaynaklarda isme gelen ekleri belirtmek için + işareti , fiile gelen ekler için - işareti kullanılabilir. Ancak bu kullanım daha çok bilimsel makalelerde ve yazılarda tercih edilir.
Ekler ünlü uyumuna uyarlar ve ünsüz uyumu olan ünsüzlerin de değişmesine sebep olurlar :

• adam-lar
• güzel-ler
• gel-di
• git-ti
• dur-du
• öl-dü
• rahat-ça
• kaba-ca

Bu şekilde ses değişmeleri için her ses çeşitliliği ayrı ayrı yazılabilir

• -lar,ler
• -ça, -çe, -ca, -ce
• -di,-dı,-dü,-du,-ti,-tı,-tü,-tu
• -miş,-mış,-muş,-müş

Bu yazım yerine ses değişikliklerini vermek için aşağıdaki büyük harfler kullanılabilir:

• A : a ve e değişimi. -lar , -ler yerine -lAr ile tek bir ek ile belirtilir.
• I : ı , i, u ve ü değişimi. Örneğin -mış, -miş, -muş, -müş yerine -mIş şeklinde tek bir ek ile yazılır.
• D : d, t değişimi. Örneğin -di,-dı,-dü,-du,-ti,-tı,-tü,-tu yerine -DI şeklinde tek bir ek ile yazılır.
• C : c, ç değişimi. Örneğin -ça, -çe, -ca, -ce yerine -CA şeklinde belirtilir
• G : k , g, ğ değişimi. -gan, -kan, -gen, -ken yerine -GAn (baş-kan, üç-gen, yel-ken). -AGAn (dur-ağan, gez-e-gen)

Bazı kaynaklarda sadece ı ve i için I, ı , i, u ve ü değişimi için de X kullanılmaktadır.

• X : ı , i, u ve ü değişimi. Örneğin -mış, -miş, -muş, -müş yerine -mXş şeklinde tek bir ek ile yazılır
• I : ı ve i değişimi. Örneğin -layın, leyin yerine -lAyIn şeklinde tek bir ekle belirtilir.

Eklerdeki seslerin değişme nedeni ünlü ve ünsüz uyumlarıdır. Örneğin sözcükte son ünlü kalın ise ek ünlüsü de kalın, ince ise ince olur. Örneğin sallar ve seller deki lar/ler değimi bu şekildedir. Ayrıca sözcüğün son ünlüsü kalın yuvarlak ise ekteki sesi kalın ve yuvarlak (sadece u sesi, o sesi Türkçe kökenli sözcüklerde ilk hece dışında bulunmaz), kalın ve düz ise ekteki ses kalın ve düz olur. Benzer şekilde ince ve yuvarlak (sadece ü sesi, ö sesi Türkçe kökenli sözcüklerde ilk hece dışında bulunmaz), ince ve düz ise ekteki ses ince ve düz olur. Örneğin geçmiş zaman eki -dI'nın -dı, -di, -du, -dü şeklinde ünlü sesinin değişmesinin ana nedeni budur. -do veya -dö şeklini almaz çünkü ilk hece dışında o ve ö sesi bulunmaz.
Titreşimsiz (Ötümsüz, Sert) seslere sert (ötümsüzle) başlayan ekler eklendiğinde ekin ilk sesi ötümsüzleşir. ç, k, s, ş t, f, h, p ile biten sözcüklere eklene -DI eki bu nedenle -tı, -ti, -tu, -tü olur.
Eke ait olmayan ancak ünlü ile biten bir kelimeye ünlü ile başlayan bir ek eklendiğinde veya ünsüz ile biten bir eke ünsüz ile başlayan bazı eklerde araya kaynaştırma sesi, bağlama sesi, yardımcı ses adı verilen ses girebilir. Bu () içerisine alınarak belirtilir

• -(I)yor (yap-(ı)-yor, gül-ü-yor, düş-ü-yor)
• -(I)m (kapı-m, saç-ı-m, ev-i-m, kol-u-m, düş-ü-m)
• -(y)A (kapı-y-a, ev-e, okul-a, sevgi-y-e)

Tanım: Türkçe'de eklerin bir kelimeye eklenmesi sırasında iki ünü veya iki ünsüz arasında giren sesler. Örneğin kapı-(y)-a, pencere-(n)-in, araba-(s)-ı, iki-ş-er gibi y, n, s ve ş kaynaştırma sesleridir. taş-(ı)-m, ev-(i)-m, göz-(ü)m, kol-(u)-m örneklerinde görüldüğü gibi ı,i,u,ü sesleri de kaynaştırma sesleri olarak kabul edilebilmektedir.

Türkçe'de kelime ve ek arasında kaynaştırma harfleri veya sesleri (yardımcı ses adı da verilmektedir) olarak kullanılan harfler aşağıdaki gibidir :

• y : kapı-(y)-a, saha-(y)-a, kedi-(y)-e
• n : iki-(n)-in , pencere-(n)-in, anne-(s)-i-(n)-i, bu-(n)-da
• ş : iki-ş-er
• s : araba-(s)-ı, anne-(s)-i-(n)-i
• ı,i,u,ü : taş-(ı)-m, ev-(i)-m , kol-(u)-m, göz-(ü)-m

Bazı kaynaklarda ı,i,u,ü harfleri kaynaştırma harfi veya sesi olarak belirtilmemektedir. Ancak ütü-m örneğinde dikkat edilirse ek -m'dir. ı,i,u,ü ise kaynaştırma olarak araya girerler.
Zamirlere -de, den, lar gibi ekler geldiğinde araya n girmektedir. bu-(n)-lar, o-(n)-dan, şu-(n)-la,evdeki-(n)-den, o-(n)-un
örnekleri verilebilir. Ünlüden sonra ünsüz gelmesine rağmen n girmesi ilginç bir durum oluşturur. Bu nedenle bu n'e zamir n'si adı verilir.

Türkçe'de kelimelere eklenen ekler aşağıdaki gibi ses değişimlerine uğrarlar :

• a ve e değişimi : Örnek olarak -a, -e (topa , denize) , -lar, -ler (toplar, denizler)
• d ve t değişimi : Örnek olarak -da , -de, -ta , -te (kadında, denizde, kuşta, köşkte) (Burada hem d-t hem de a-e değişimi var)
• ı , i, u ve ü değişimi : Örnek olarak -(y)ı, -(y)i, -(y)u, -(y)ü (kapıyı, deriyi, konuyu , gömüyü), -mış, -miş, -muş, -müş (kapmış , girmiş, ölmüş , durmuş), -dı, -di , -du, -dü, -tı, -ti , -tu, -tü (kırdı, girdi, vurdu, öldü, yaptı, çekti , uçtu , öttü) (Burada hem ı-i-u-ü hem de d-t değişimi var)
• c, ç değişimi : Örnek olarak -ce, -çe (çocukca, dürüstçe)
• g, k değişimi : Örnek olarak -kaç,-keç,-gaç,-geç (kıs-kaç , süz-geç, yüz-geç)

Bir eki belirtirken tüm ihtimalleri yazmak yerine, yukarıdaki değişimler için aşağıdaki büyük harfler kullanılır :

• A : a ve e değişimi. -lar , -ler yerine -lAr ile tek bir ek ile belirtilir.
• I : ı , i, u ve ü değişimi. Örneğin -mış, -miş, -muş, -müş yerine -mIş şeklinde tek bir ek ile yazılır.
• D : d, t değişimi. Örneğin -di,-dı,-dü,-du,-ti,-tı,-tü,-tu yerine -DI şeklinde tek bir ek ile yazılır.
• C : c, ç değişimi. Örneğin -ça, -çe yerine -CA şeklinde belirtilir
• G :k , g, ğ değişimi. -gan, -kan, -gen, -ken yerine -GAn (baş-kan, üç-gen, yel-ken). -AGAn (dur-ağan, gez-e-gen)

Bazı kaynaklarda sadece ı ve i için I, ı , i, u ve ü değişimi için de X kullanılmaktadır.

• X : ı , i, u ve ü değişimi. Örneğin -mış, -miş, -muş, -müş yerine -mXş şeklinde tek bir ek ile yazılır
• I : ı ve i değişimi. Örneğin -layın, leyin yerine -lAyIn şeklinde tek bir ekle belirtilir.

Tanım: Bir kelimeye eklenerek farklı bir anlama gelen yeni bir kelime üretilmesini sağlayan eklere verilen ortak isim. Üretilen kelime farklı bir kelime türü (fiilden isim, isimden fiil oluşabilir) de olabilir

Tanım: Eklendiği kelimeye durum , iyelik (sahiplik), çokluk, zaman, kişi ilişkisi kuran eklere verilen ortak isim

Türkçe'de ekler , yapım eki ve çekim eki olarak ikiye ayrılırlar :

• Çekim Ekleri
• İsim Çekim Ekleri
• Çokluk Ekleri
• -lAr (lar,ler) : başlar, eller
• Kişi Ekleri
• 1. Tekil
• -(yI)m (yim,yım,yum,yüm) : geldi-m, gelmiş-im, geliyor-um, geleceğ-im, gelir-im, gelmeli-(y)-im, gele-(y)-im, gelse-m
• 2. Tekil
• -(sI)n (n,sin,sın,sun,sün) : geldi-n, gelmiş-(si)-n, geliyor-(su)-n, gelecek-(si)-n, gelir-(si)-n, gelmeli-(si)-n, gele-(si)-n, gelse-n
• 1. Çoğul
• -(y)Iz (ız,iz,uz,üz,yız,yiz,yuz,yüz) : gelmiş-iz , geliyor-uz, geleceğ-iz, gelir-iz, gelmeli-(y)-iz
• -k : geldi-k, gelse-k
• -l(I)m (lım,lim,lum,lüm) : gele-lim
• 2. Çoğul
• -nIz (niz,nız,nuz,nüz) : geldi-niz, gelse-niz
• -sInIz (siniz,sınız,sunuz,sünüz) : gelmiş-siniz, geliyor-sunuz, gelecek-siniz, gelir-siniz, gelmeli-siniz, gele-siniz
• -Iz (ız,iz,uz,üz) : gelin-(iz), görün-üz, vurun-uz
• 3. Çoğul
• -lAr (lar,ler) : geldi-ler, gelmiş-ler, geliyor-lar, gelecek-ler, gelir-ler, gelmeli-ler, gelse-ler
• -sInlAr (sinler,sınlar,sunlar,sünler) : gel-sinler, vur-sunlar
• İyelik Ekleri
• 1. Tekil
• -Im (im,ım,um,üm) : başım, elim, kolum, gözüm
• 2. Tekil
• -In (in,ın,un,ün) : başın, elin, kolun, gözün
• 3. Tekil
• -I (ı,i,u,ü) : başı, eli, kolu, gözü
• 1. Çoğul
• -ImIz (imiz,ımız,umuz,ümüz) : başımız, elimiz, kolumuz, gözümüz
• 2. Çoğul
• -InIz (inız,ınız,unuz,ünüz) : başınız, eliniz, kolunuz, gözünüz
• 3. Çoğul
• -lArI (ları,leri) : başları, elleri
• Hâl Ekleri
• Belirtme
• -I (i,ı,u,ü) : başı, eli, kolu, gözü
• Yönelme
• -A (a,e) : başa, ele
• Bulunma
• -DA (da,de,ta,te) : kolda, elde, başta, dişte
• Ayrılma
• -DAn (dan,den,tan,ten) : koldan, elden, baştan, dişten
• Vasıta
• -lA (la,le) : başla, elle
• -n : gündüzün, ilkin, öğlen
• Tamlayan-İlgi
• -In (in,ın,un,ün) : başın, elin, kolun, gözün
• Eşitlik
• -CA (ca,ce,ça,çe) : bence, kurnazca, zekice, cocukça, kalleşçe / Çekim mi yapım eki olduğu tartışmalıdır
• -CAk (cak,cek,çak,çek) : evcek, çabucak / Çekim mi yapım eki olduğu tartışmalıdır
• -lAyIn (layın, leyin) : sabahleyin
• Yön Belirtme
• -(A)rA (ra,re,arı,eri) : son-ra, taş-ra, dış-(a)-rı, iç-(e)-ri
• Aitlik
• –kI : baştaki, koldaki, yüzdeki, dünkü, yarınki
• Soru Eki
• mI : güzel mi ?, soğuk mu ?
• Yeterlik Eki
• -(A)bil- : yemek yiyebilirsin, soru sora-bilir, kar yağabilir
• Fiil Çekim Ekleri
• Zaman Ekleri
• Geniş Zaman
• -(A/I)r (ar,er,ır,ir,ur,ür) : yapar, gelir
• Görülen Geçmiş Zaman
• -DI (dı,di,du,dü,tı,ti,tu,tü) : geldi, kırdı, durdu, öldü, yaptı, gitti, koştu, düştü
• Duyulan Geçmiş Zaman
• -mIş(mış,miş,muş,müş) : yapmış, gelmiş, ölmüş, koşmuş
• Şimdiki Zaman
• -(ı)yor : yapıyor, geliyor, ölüyor, koşuyor
• Gelecek Zaman
• -AcAk (acak,ecek) : yapacak, gelecek
• Ek Fiil
• Geniş Zaman
• -DIr (dır,dir,dur,dür,tır,tir,tur,tür) : Güzel olan başdır, eldir, kıldır, dişdir, koldur, gözdür, yüzdür.
• Görülen Geçmiş Zaman
• -DI (dı,di,du,dü,tı,ti,tu,tü) : O başdı (baş idi)), eldi (el idi), kıldı (kıl idi), dişdi (diş idi), koldu (kol idi), gözdü (göz idi, yüzdü (yüz idi)
• Duyulan Geçmiş Zaman
• -mIş(mış,miş,muş,müş) : Adam yapmış (yapmıştır), gelmiş (gelmiştir), ölmüş (ölmüştür), koşmuş (koşmuştur)
• İstek Kipi
• -sA (sa,se) : Eğer bu iş güçse, yapma zorsa, severim güzelse.
• Olumsuzluk
• -mA (ma,me) : bunu yapma, gelme
• Oldurgan - Ettirgen Çatı
• -DIr (dır,dir,dur,dür,tır,tir,tur,tür) : yap-tır, seç-tir, kus-tur, küs-tür, al-dır, gez-dir, dol-dur, öl-dür
• -t : başla-t, iste-t, otur-t
• -Ir (ır,ir,ur,ür) : adamı yat-ır-dım, geç-ir-dim, düş-ür-düm, uç-ur-dum
• Edilgen Çatı
• -(I)n : temizle-n-di, yıka-n-dı, uçlu bul-un-du
• -Il (ıl,il,ul,ül) : duvar yık-ıl-dı, imha ed-il-di, kov-ul-du , çöp dök-ül-dü
• Dönüşlü Çatı
• -(I)n : işe başla-n-dı, kız süsle-n-di, sev-in-di, kendisiyle öv-ün-dü, banyoda soy-un-du
• -Il (ıl,il,ul,ül) : canı sık-ıl-dı
• İşteş Çatı
• -Iş (ış,iş,uş,üş) : sev-iş-tiler , bak-ış-tılar, kuşlar öt-üş-ür, uçartmalar uç-uş-tular
• lAş (leş, laş) : telefon-laş-tık, bek-leş-tik
• Sıklık
• -AlA : ov-ala-mak, silk-ele-mek
• -IştIr : serp-iştir, ov-uştur
• -IklA : sür-ükle, say-ıkla
• Yapım Ekleri
• İsimden İsim Yapan Ekler
• -A (a,e) : bez-e , komut-a,
• -Aç (aç, eç) : kır-aç, top-aç
• -Ak (ak, ek) : sol-ak, ben-ek
• -Al (al,el) : güz-el, ulus-al, yer-el
• -AlAk (alak, elek) : koz-alak, top-alak
• -Am (am, em) : giz-em, ön-em
• -An (an, en) : oğl-an, er-en
• -An (an, en) : bel-en, toz-an
• -Aş (aş, eş) : ad-aş, gün-eş
• -Ar (şer, şar) : üç-er, beş-er
• –ArI (arı, eri) : içeri, dışarı / Ek artık işlevsel değildir ve bazı kelimelerde yaşamaktadır
• -At (at ,et) : baş-at, göl-et
• -Ay (ay, ey) : düz-ey, kol-ay, gün-ey
• -Az (az, ez) : ay-az, gen-ez
• -arık : pus-arık
• -cAğIz (cağız, ceğiz) : çocuk-cağız
• -CI (cı,ci,cu,cü,çı,çi,çu,çü) : elci, kılcı, kolcu, gözcü, başçı, dişçi, kuşcu, sütçü
• –lI (lı,li,lu,lü) : başlı, elli, kollu, gözlü, tuzlu
• -CA (ca,ce,ça,çe) : bence, kurnazca, zekice, cocukça, kalleşçe / Çekim mi yapım eki olduğu tartışmalıdır
• -CAk (cak,cek,çak,çek) : evcek, çabucak, yavrucak / Çekim mi yapım eki olduğu tartışmalıdır
• -cel : gün-cel,ön-cel
• -CIk (cık,cik,cuk,cük,çık,çik,çuk,çük) : dip-çik, pul-cuk, ufa-cık
• -CIl (cıl,cil,cul,cül,çıl,çil,çul,çül) : insan-cıl, ev-cil, ot-çul
• -cIlAyIn (cılayın, cileyin, culayın, cüleyin) : ben-cileyin
• -ç : ana-ç, orta-ç
• -çA (ça, çe) : il-çe , tarih-çe
• -çak : kol-çak, ayak-çak
• -çek : gök-çek
• -çın : balık-çın, ayak-çın
• -DA (da, de, ta, te) : söz-de, göz-de
• -dak : bıngıl-dak, kıkır-dak
• -DAm (dam, dem, tam, tem) : er-dem, gün-dem, yön-tem
• -DAn (dan, den, tan, ten) : top-tan, iç-ten
• –Daş (daş, taş) : vatandaş
• -DIrIk (dırık, dirik, duruk, dürük) : boyun-duruk
• -diven : el-diven
• -düz : gün-düz
• -enek : göz-enek
• -GA (ga, ka, ge, ke) : bel-ge, im-ge, baş-ka
• -GAn (gan, kan, gen, ken) : baş-kan, yel-ken, yedi-gen
• -GI (gı, gi, gu, gü, kı, ki, ku, kü) : gözgü, edgü (iyi)
• -gil : Ahmetgil, annegil
• -gin : elgin
• -k : kabu-k, topu-k
• -kek : er-kek
• -ki : akşamki, yarınki
• -Il : ard-ıl, giz-il, çoğ-ul
• -lA (la, le) : kışla , yayla
• -lAk (lak, lek) : kışlak, yaylak, dişlek, ödlek
• -lan : aslan, yılan
• -lI (li, lı, lu, lü) : evli, atlı
• -lI .. lI (li, lı, lu, lü) : gece-li gündüz-lü, iri-li ufak-lı
• -lIk (lık,lik,lük,luk) : başlık, ellik, kolluk, gözlük
• -leyin : sabahleyin, akşamleyin / Çekim eki iken artık yapım eki durumuna gelmiştir
• -m : begü-m, hanı-m, bir-im
• -mAç (maç, meç) : dilmaç
• -mAn (man, men) : kocaman, egemen, dikmen, Türkmen
• -mer : katmer
• -mık : acımık, karımık
• -msAr (mser, msar) : iyi-mser, kara-msar
• -msI (msı, msi) : sarımsı, mavimsi
• -mtIl (mtıl, mtil, mtul, mtül) : sarımtıl, acımtıl
• -mtrak : sarımtrak, acımtrak
• -n : yazın, kışın, ansızın, gerisin
• -n : odun
• -ncI (ncı, nci, ncu, ncü) : birinci, ikinci, onuncu
• -rA (ra,re) : sonra, taşra, üzere / Ek artık işlevsel değildir ve bazı kelimelerde yaşamaktadır
• -rAk (rak, rek) : küçürek, ufarak
• -sAk (sak, sek) : tümsek, ıraksak
• -sAl (sal, sel) : kutsal, kumsal, bölgesel
• -sIz (sız,siz,suz,süz) : başsız, elsiz, kolsuz, gözsüz
• -sI (sı, si, su, sü) : çocuksu, bulutsu
• -sIk (sık, sik, suk, sük) : yüksük
• -sIl (sıl, sil, sul, sül) : yoksul, varsıl
• -sun : yoksun
• -ş : maviş, minnoş
• -şın : akşın, karaşın, sarışın
• -(I)t : eş-it, yaş-ıt, karşı-t
• -tay : kurultay, Danıştay
• -tI (tı, ti, tu, tü) : gürül-tü, cızır-tı
• -z : beniz, ikiz, üçüz
• İsimden Fiil Yapan Ekler
• -A (a,e) : yaş-a-mak, tür-e-mek
• -Al (al,el) : az-al-mak , düz-el-mek
• -An (an,en) : güc-en-mek, ut-an-mak
• -At (at,et,ut,üt) : kap-at-mak , yön-et-mek, toz-ut-mak
• -Ar (ar, er) : kız-ar-mak, mor-ar-mak
• -Ar (ar, er) : baş-ar-mak, ev-er-mek
• -Aş (aş, eş) : gür-eş-mek,yan-aş-mak
• -DA (da, de, ta, te) : al-da-t-mak , is-te-mek
• -DA (da, de, ta, te) : çatır-da-mak, parıl-da-mak
• -I (ı,i) : ağır-ı (ağrı), sık-ı-n-mak, taş-ı-mak
• -k : acı-k-mak, gec-ik-mek, bir-ik-mek, göz-ük-mek
• -kIr (kır, kir, kur, kür) : fış-kır-mak, püs-kür-mek
• -l : ince-l-mek, kısa-l-mak
• -lA (la,le) : kap-la-mak, göz-le-mek
• -lA (lan,len) : av-lan-mak, ev-len-mek
• -ImsA : az-ımsa-mak, küçü-mse-mek
• -r : beli-r-mek, deli-r-mek
• -rgA : yad-ırga-mak, esi-rge-mek
• -sA : önem-se-mek, su-sa-mak
• -sIn : gereksin-mek, yüksün-mek
• Fiilden İsim Yapan Ekler
• -(A)nAk : göre-nek , ol-anak
• -(A)v : sın-av, gör-ev, işle-v, gör-ev
• -(A)y : dik-ey, düş-ey, ol-ay
• -Aç : büyüt-eç, sark-aç
• -AGAn : dur-ağan, gez-e-gen, ol-ağan
• -AGI : kaş-ağı, yap-ağı
• -Ak : bin-ek, dön-ek, sap-ak, uç-ak
• -AlAk : yat-alak, çök-elek, as-alak
• -AlgA : çiz-elge bit-elge, kon-alga
• -Ak (ak,ek) : tut-ak
• -Am : dön-em, kur-am, tut-am
• -AmAç : dön-emeç, tut-amaç
• -AmAk : bas-amak, tut-amak
• -AmIk : boz-amık
• -An : bak-an,düz-en, kap-an
• –Ar (ar, er) : yazar, çizer
• -ArI (arı, eri) : göç-eri, uç-arı
• -AsI : giy-si, ol-ası, ver-esi
• -mbAç: dolam-baç, sakla-mbaş
• -CA (ca, ce) : eğlen-ce, dinlen-ce, düşün-ce
• -cAk (cak, cek) : salın-cak, erin-cek
• -ceme : sür-üm-ceme
• -daç : an-daç
• -DI (di, dı, du, dü, ti, tı, tu, tü) : uy-du, çık-tı, gir-di, piş-ti
• -dıç : an-dıç
• -DIk : bilin-dik, tanı-dık
• -dırak : kay-dırak
• -ebe : göç-ebe
• -GA : bil-ge, böl-ge, süpür-ge
• -GAç : kıs-kaç , süz-geç, yüz-geç
• -GAn : çekin-gen, kay-gan
• -GI : bil-gi , sev-gi
• -GIç : dal-gıç, bil-giç
• -GIn : bil-gin, geç-iş, uç-uş
• -güt : ör-güt
• -I : ayr-ı, doğr-u, yaz-ı, san-cı
• -IcI : al-ıcı , veri-ici
• -Iş : bak-ış, geç-iş, uç-uş
• -k : açı-k, dile-k, del-ik
• -Im : bil-im, böl-üm, kur-um
• -mA : böl-me, in-me , kuşalt-ma, yapma
• -mAcA : bul-maca, gül-mece
• -mAç : de-meç , yırt-maç
• -mAk : çak-mak, il-mek, ye-mek
• -mAn : az-man, eğit-men, öğret-men
• -mAz : yara-maz, ay-maz, tüken-mez
• -mIk : il-mik, kıy-mık, kus-muk
• -mUr : kö-mür, yağ-mur
• -MIş : dol-muş, er-miş, Dur-muş
• -In : ak-ın, ek-in, yığ-ın
• -nç : bil-inç, dir-enç, sev-inç
• -ntI : çık-ıntı, dök-üntü, sapla-ntı
• -pak : kay-pak
• -SAl : gör-sel, işit-sel, uy-sal
• -sI : sin-si, tüt-sü
• -ş : tanı-ş, oyna-ş
• -(I)t : anı-t, geçi-t, um-ut
• -van : yay-van
• -IcIU (ıcı, ici, ucu, ücü) : yapıcı, gidici, yutucu, sövücü
• Fiilimsiler
• İsim-Fiil - Mastar
• -mA (ma,me) : Güzeldir kardan adam yap-ma, aniden öl-me kötüdür
• -mAk (mak,mek) : kardan adam yap-mak, rahatça öl-mek
• -Iş (ış) : gel-iş, yat-ış, kop-uş
• Sıfat-fiil
• Geniş Zaman
• -An (an,en) : yap-an adam, gel-en adam
• -mAz (maz, mez) : aşıl-maz yollar, giril-mez deniz
• -r : oyna-r başlık
• -ar : bak-ar kör
• -AsI (ası, asi) : yıkıl-ası dünya, öl-esi-ye sevmek, don-ası-ya kadar
• -AcAn : sev-ecen, ev-ecen
• -kAn (kan, ken) : çalışkan, girişken
• -Inç (ınç, inç, unç, ünç) : gülünç
• Geçmiş Zaman
• -DIk : tanı-dık , bilin-dik
• -mIş : bil-miş adam
• Gelecek Zaman
• -AcAk : ak-acak kan
• Zarf-fiil
• -A (a,e) : sor-a sor-a, gid-e gid-e
• -AcAk (acak, ecek) : boş dur-acağ-ına çalış
• -AlI : gide-li, ala-lı
• -ArAk (arak, erek) : yaparak, bilerek
• -DI : git-ti-n gideli, don-du-m dolalı
• -DIkçA (dıkça, dikçe, tıkça, tikçe, dukça, dükçe, tukça, tükçe) : sev-dikçe , yaşa-dıkça
• -DIk : gel-diğ-im-de , öl-düğ-ün-de
• -mAktAnsA (maktansa, mektense) : ölmektense, durmaktansa
• -mAdAn (madan, meden) : bil-meden, sor-madan
• -Ip (ip, ıp, up, üp) : al-ıp, koş-up
• -ken : koşarken, düşerken
• -IncA : sevin-ce, görün-ce
• -Ip (ip, ıp, up, üp) : al-ıp, koş-up
• -I (ı,i,u,ü) : sor-u-ver , gül-ü-ver
• -Ir .. -mAz : (ar-maz, ar-mez, er-maz, er-mez, ur-maz, ur-mez, ür-maz, ür-mez): öt-er ötmez , otur-ur otur-maz
• Fiilden Fiil Yapan Ekler
• -DIr (dır, dir, dur, dür, tır, tir, tur, tür) : öl-dür-mek, dur-dur-mak
• -In (ın, in, un, ün) : öv-ün-mek

Türkçe'de genel olarak ekler üç şekilde oluştuğu söylenebilir:

• Ayrı bir kelimenin ek haline gelmesi. Yaptı ise=yaptıysa, Gelir iken=gelirken, Taş ile=Taşla
• İki veya daha fazla ekin birleşerek yeni ek oluşturması. İnsan-cı-l , Kapı-da-n, kar-da-eş örneklerinde görüldüğü gibi, -cil eki -ci ve -l, -dan eki -da ve -n ile , -daş eki -da -eş eklerinin birleşmesinden oluşmuştur.
• Yabancı bir dilden gelebilir.

Tanım: Bir isme eklenen ve o ismin bir fiil ile veya başka bir isim ilgi kurmasını sağlayan ek. "-i" , "-e" , "-de" , "-den" ekleridir.

Bir ismin halleri ve onlara eklenen ekler aşağıdaki gibidir :

• Yalın Hal : Herhangi bir ek almayan haldir
• Yükleme (Belirtme) Hali : -i (-ı,-u,-ü) eki kullanılır. Örnek olarak "kalemi" , "sokağı" , "üzümü" verilebilir.
• Yönelme Hali : -e (-a) eki kullanılır. Örnek olarak "kaleme", "sokağa", "üzüme" verilebilir
• Bulunma Hali : -de (-da, -te, -ta) eki kullanılır. Örnek olarak "kalemde" , "sokakta" , "üzümde" verilebilir.
• Ayrılma (Çıkma) Hali : -den (-dan, -ten, -tan) eki kullanılır. Örnek olarak "kalemden" , "sokaktan" , "üzümden" verilebilir.

Tanım: Bir cümlede etkilenen , belirtilen kelimeye eklenen durum (hal) eki. Örnek olarak "kalem-i kırdı","pencere-(y)-i açtı" cümleleri örnek verilebilir

Tanım: Bir cümlede bir yere veya cisme yönelme, oraya doğru yaklaşma, gitme ifadesini belirtmek için kullanılan durum (hal) eki. Örnek olarak "otogar-a git","araba-(y)-a gel" cümleleri örnek verilebilir. Kelimeden ayrı yazılan dahi anlamına gelen -de bağlacıyla karıştırılmaması gerekir

Tanım: Bir yüklemin veya cismin nerede, neyin üzerinde veya içinde bulunduğu belirtmek için kullanılan ek. Örneğin "arabada uyudu", "İstanbul'da yaşıyor" cümleleri örnek verilebilir. Kelimeden ayrı yazılan dahi anlamına gelen -de bağlacıyla karıştırılmaması gerekir

Tanım: Bir yerden veya bir cisimden uzaklaşıldığını , çıkıldığını veya bir şeye neden olan kelimeyi belirtmek için kullanılan hal (durum) eki. Örnek olarak "evden çıktı", "hastalıktan kurtuldum" cümleleri örnek verilebilir. Yapım eki olan -dan eki ile karıştırılmamalıdır

Tanım: Bir ismin (veya adın) sonuna eklenerek o ismin belirttiği kavramın kime veya neye ait olduğunu belirten ekler. "Kalemim", "Kalemin", "Kalemi", "Kalemimiz","Kaleminiz" ,"Kalemleri" kelimeleri örnek verilebilir

Tanım: Belirtili isim tamlamalarında kullanılan ve iki isim arasında ilgi kuran -in (-ın,-un,-ün) eki. "Kapı-nın kolu" , "Defter-in yaprağı" isim tamlamaları örnek olarak verilebilir.

Tanım: Eklendiği kelimeye "gibi"," göre" anlamları katan -ce (-ca) eki. "dost-ça ayrılalım" , "güzel-ce konuşalım" kullanımı "gibi" kullanımına ,"ben-ce yanlış" kullanımı ise "göre" kullanımına örnek verilebilir.

Tanım: Bir yükleme süreklilik, kesinlik , ihtimal anlamları katmak için eklenen -dir (-dır,-dur,-dür,-tir,-tır,-tur,tür) eki

Tanım: -i ek fiilinin şahısa göre çekimlerinde kullanılan -im (-um), -iz (-uz), -sin (-sun), -dir (-dır,-dur), -sınız (-sunuz) , - dırlar (-durlar) eklerine verilen genel isim. Örnek olarak değil-im, değil-iz, değil-sin, değil-siniz, değil-dir, değil-dirler çekimleri verilebilir

Tanım: Türkçe'de tekil kelimelerin sonuna eklenerek ismi çoğul hale getiren ek. Çiçekler, İnsanlar, Masalar

Tanım: Türkçe'de cümleleri soru haline getirmek için kullanılan ek. Örnek olarak "Ali burada mı ?" cümlesi verilebilir

-Yor eki, Türkçe yorımak (yürümek) fiilinden oluşan bir ektir. Örneğin gel-e yorım -> gel-e yor -> geliyor

Tanım: Vasıtasıyla, sebebiyle, dolayısıyla, için, ile, beraberlik anlamı veren ve "ile" edatının kelimeye eklenmesi ile oluşan ek. Biri ile = Biriyle, Çanta ile = Çantayla, Sabır-la, Rüzgarıyla , Yağmurla gel, örnekleri verilebilir.
Tanım: Eski Türkçe'de kullanına -(i)n eki. Bugün ek olarak aktif değildir. Ancak öğle+n, ilk-in, yayın gibi kelimelerde yaşamaktadır

Türkçe'de bugünkü vasıta hal eki (araç durum eki) -le (-la) ekidir. Ve bu ek -ile kelimesinin kelimeye eklenmesi ile oluşur. Çanta ile = Çanta-(y)-la Biri ile = Bir (y)- le Ancak Türkçe'nin eski vasıta hal eki, +n (ın, in, un, ün) ekidir. Bugün kullanılmamakla birlikte aşağıdaki kelimelerde yaşamaktadır : yazın, kışın, yayan, öğlen, gündüzün, ilkin Görüldüğü gibi daha çok zaman ifade eden kelimelerde kalıplaşmıştır. Örneğin Niğde’de rüzgârlar yazın bile sert eser cümlesinde yazın ifadesi , yaz ile birlikte esen anlamını vermektedir. ardın ardın, için için, kıyın kıyın, ucun ucun şeklinde ikilemeler de yapılmaktadır.

Tanım: Türkçe'de adam,insan anlamlarında kelimeler ile kaynaşan bir ek. Şişman, azman, kocaman, Türkmen kelimeleri örnek verilebilir. Bu ekin adam kelimesinden ekleştiği tahmin edilmektedir.

Tanım: Ortaklık, aitlik, eşlik, bağlılık bildiren bir ek. Arkadaş, kardeş , çağdaş, sırdaş, soydaş kelimeleri örnek verilebilir

-daş (-deş -taş -teş) eki, -de (da) eki ile eş kelimesinin birleşiminden oluşmuştur. -de eki bulunma bildirirken, eş ise aynı durumda, aynı ortamda bulunan anlamını verir. Örneğin karın-da-eş , arka-da-eş , soy-da-eş gibi.

Tanım: İsimden sıfat yapan ve "benzer şekilde", "gibi" anlamları veren bir ek. Örnek olarak çocuksu, mavimsi, maymunsu verilebilir.

Tanım: Meslek ve uğraşma anlamlarına gelir. –cı,-ci,-cu,-cü,-çı,-çi,-çu,-çü şeklinde olabilir. Banka-cı, Eski-ci, Göz-cü kelimeleri örnel verilebilir

Tanım: Dönüşlülük anlamı veren bir ek. Kör-el, boş-al, az-al örnekleri verilebilir

Tanım: Dönüşlülük anlamı veren bir ek. Doğru-l, ince-l örnekleri verilebilir

Tanım: Tekrarlama ,alışkanlık ve yakınlık bildiren bir ek. -cıl, -cıl, -cil, -cul, -cül, -çıl, -çil, -çul, -çül şeklinde olabilir. Et-çil, ot-çul, insan-cıl, balıkçıl, ben-cil kelimeleri örnek verilebilir.

Cıl-Çıl eki (Et-çil, ot-çul, insan-cıl gibi) , Cı eki (Banka-cı, Eski-ci, Göz-cü gib) ile -l ekinin (doğru-l, ince-l) birleşmesinden oluşur.

-dan,-den eki, -de, da çıkma eki ile -in araç durumu (eski Türkçe'de bulunur) ekinin birleşmesi ile oluşmuştur.

Tanım: Bir cümlede yüklemin öznesini belirten ek. -m, -im, -n, -in, -sin, -k, -iz, -niz, -iniz, -siniz, -ler ve -sinler ekleri kişi ekleridirler. Farklı zaman ve kişiler için farklı ekler kullanılır. Örneğin geldi-m, gelmiş-im, geleceğ-im, geldi-n, gelmiş-sin, geliyor-sun, geldi, gelmiş, geliyor, geldi-k, gelmiş-iz, gelmektey-iz

Şahıs ekleri zamana göre aşağıdaki gibidir :

• 1. Tekil
• -(yI)m : geldi-m, gelmiş-im, geliyor-um, geleceğ-im, gelir-im, gelmeli-(y)-im, gele-(y)-im, gelse-m
• 2. Tekil
• -(sI)n : geldi-n, gelmiş-(si)-n, geliyor-(su)-n, gelecek-(si)-n, gelir-(si)-n, gelmeli-(si)-n, gele-(si)-n, gelse-n
• 3. Tekil (ek yok)
• 1. Çoğul
• -(y)Iz : (öğrenilen geçmiş zaman, şimdiki zaman, gelecek zaman, geniş zaman, gereklilik) gelmiş-iz , geliyor-uz, geleceğ-iz, gelir-iz, gelmeli-(y)-iz
• -k : (bilinen geçmiş zaman, dilek) geldi-k, gelse-k
• -l(I)m : (istek) gele-lim
• 2. Çoğul
• -nIz : (bilinen geçmiş zaman, dilek) : geldi-niz, gelse-niz
• -sInIz : (öğrenilen geçmiş zaman, şimdiki zaman, gelecek zaman, geniş zaman, gereklilik , istek) : gelmiş-siniz, geliyor-sunuz, gelecek-siniz, gelir-siniz, gelmeli-siniz, gele-siniz
• -Iz : (emir) : gelin-(iz)
• 3. Çoğul
• -lAr : geldi-ler, gelmiş-ler, geliyor-lar, gelecek-ler, gelir-ler, gelmeli-ler, gelse-ler
• -sInlAr : (emir) gel-sinler

Yukarıdaki ekleri zamana ve kişilere göre aşağıdaki gibi gösterilebilir :

• Bilinen Geçmiş Zaman
• -m : 1. tekil (geldi-m)
• -n : 2. tekil (geldi-n)
• - : 3. tekil (geldi)
• -k : 1. çoğul (geldi-k)
• -nIz : 2. çoğul (geldi-niz)
• -lAr veya - : 3. çoğul (geldi-ler veya geldi)
• Öğrenilen Geçmiş Zaman
• -(I)m : 1. tekil (gelmiş-im)
• -sIn : 2. tekil (gelmiş-sin)
• - : 3. tekil (gelmiş)
• -Iz : 1. çoğul (gelmiş-iz)
• -sInUz : 2. çoğul (gelmiş-siniz)
• -lAr veya - : 3. çoğul (gelmiş-ler veya gelmiş)
• Şimdiki Zaman
• -um : 1. tekil (geliyor-um)
• -sun : 2. tekil (geliyor-sun)
• - : 3. tekil (geliyor)
• -uz : 1. çoğul (geliyor-uz)
• -sunuz : 2. çoğul (geliyor-sunuz)
• -lAr veya - : 3. çoğul (geliyor-lar veya geliyor)
• Gelecek Zaman
• -Im : 1. tekil (geleceğ-im)
• -sIn : 2. tekil (gelecek-sin)
• - : 3. tekil (gelecek)
• -Iz : 1. çoğul (geleceğ-iz)
• -sInIz : 2. çoğul (gelecek-siniz)
• -lAr veya - : 3. çoğul (gelecek-ler veya gelecek)
• Geniş Zaman
• -(I)m : 1. tekil (gelir-im)
• -sIn : 2. tekil (gelir-sin)
• - : 3. tekil (gelir)
• -Iz : 1. çoğul (gelir-iz)
• -sInUz : 2. çoğul (gelir-siniz)
• -lAr veya - : 3. çoğul (gelir-ler veya gelir)
• Gereklilik
• -(I)m : 1. tekil (gelmeli-(y)-im)
• -sIn : 2. tekil (gelmeli-sin)
• - : 3. tekil (gelmeli)
• -Iz : 1. çoğul (gelmeli-(y)-iz)
• -sInUz : 2. çoğul (gelmeli-siniz)
• -lAr veya - : 3. çoğul (gelmeli-ler veya gelmeli)
• İstek
• -(I)m : 1. tekil (gele-(y)-im)
• -sIn : 2. tekil (gele-sin)
• - : 3. tekil (gele)
• -l(I)m : 1. çoğul (gele-lim)
• -sInUz : 2. çoğul (gele-siniz)
• -lAr : 3. çoğul (gele-ler)
• Emir
• - : 2. tekil (gel)
• -sIn : 3. tekil (gel-sin)
• - veya -Iz : 2. çoğul (gelin veya gelin-iz)
• - veya lAr : 3. çoğul (gelsin-ler)

Bazı dil bilgisi kitaplarında kök kelimelerin başına * karakteri eklenir. Bu işaret iki anlamda kullanılır :

• Herhangi bir belgede geçmemesine rağmen tahmin edilen bir kök olduğu
• Kabul edilemez biçimleri belirtmek için gösterilir. Örneğin *Evm şeklinde gösterildiğinde Türkçe'de bir kelimenin vm ile bitemeyeceği belirtilmiş olunur.

Sözcüklere birden fazla ek gelebilir. Yapım ekleri her zaman çekim eklerinin önündedir. Zaten çekim ekleri kök ve gövdelere gelmesinden dolayı ve gövdelerinde yapım ekleriyle oluşmasından dolayı bu şekilde olması normaldir. Nadir de olsa çekim eklerinden sonra yapım ekleri gelebilir. Örneğin gün-de-lik sözcüğünde -de ekin çekim eki, -lik eki yapım ekidir. Ancak burada -de ekinin yapım eki görevini gördüğü düşünülebilir. Yine -ki yapım eki bazen yapım ekinin önüne geçebilmektedir. Örneğin ev-de-ki sözcüğünde görüldüğü gibi çekim eki -de , -ki ekinin önündedir. Adlara gelen eklerin sırası :

Çokluk belirten ekler + İyelik belirten ekler + Durum bildiren ekler + Soru sözcükleri 

şeklindedir. Örneğin kapı-lar-ımız-dan mı ? sözcüğünde ekler bu sıradadır. Eylemlere gelen eklerde ise iki ihtimal var :

Zaman belirten ekler + Kişiyi belirten ekler  + Soru sözcükleri

Veya

Zaman belirten ekler + Soru sözcükleri + Kişiyi belirten ekler

şeklindedir. Örneğin Gel-di-niz mi ? veya Al-mış-mı-yız ? sözcüklerindeki sıralama yukarıdaki iki tipe uygundur. Soru sözcüğü yok ise Gel-di-niz, Al-mış-ız şeklinde olacaktır.

Eklerin yazımında bazı kaynaklar ı ve i için I ve ı, i, u ve ü içinse X önermektedir. Ancak X adı ekin okunmasını zorlaştırmaktadır : -mXş (mış, miş, muş, müş eki) ifadesini okumak zordur. Bunun yerine ı ve i için I ile devam ederken, ı, i, u ve ü ise U yazılmalıdır. Bu şekilde -mUş ekil \muş\ olarak da kolayca okunabilmektedir.

Türkçe'de zaman ekleri aşağıdaki gibidir:

• Geniş Zaman
• -(A/I)r (ar,er,ır,ir,ur,ür) : yapar, sever, gelir, varır, durur, ölür
• Görülen Geçmiş Zaman
• -DI (dı,di,du,dü,tı,ti,tu,tü) : geldi, kırdı, durdu, öldü, yaptı, gitti, koştu, düştü
• Duyulan Geçmiş Zaman
• -mIş(mış,miş,muş,müş) : yapmış, gelmiş, ölmüş, koşmuş
• Şimdiki Zaman
• -(ı)yor : yapıyor, geliyor, ölüyor, koşuyor, diyor, ağlıyor, izliyor, gözlüyor, doymuyor
• Gelecek Zaman
• -AcAk (acak,ecek) : yapacak, gelecek, saplayacak, gelmeyecek

Görülen, bilinen geçmiş zaman eki -DI (dı,di,du,dü,tı,ti,tu,tü) büyük ünlü uyumuna, küçük ünlü uyumuna ve ünsüzler içinde sertlik/yumuşaklık (ötümlülük/ötümsüzlük) uyumuna uyar. Örneğin var- sözcüğünde son ünlü a olmasından dolayı ek olarak -dı,-du,-tı,-tu gibi kalın ek gelmelidir. Küçük ünlü uyumuna göre a düz bir ünlü olmasından dolayı ek de düz ünlü olur ve -dı veya -tı seçeneği kalır. Var eyleminin son sesi r, yumuşak (ötümlü) olmasından dolayı da yine yumuşak (ötümlü) olan d sesi gelmelidir. Çünkü t sesi sert (ötümsüzdür). Örneğin yat eylemi için son ses t sesi sert olmasından dolayı ek -dı değil -tı olacaktı : yat-tı

-Yor ekinin kendisi değişmiyor ama araya gelen kaynaştırma sesi değişkenlik göstermektedir.
Eğer bir program yazıyor olsaydık Algoritma şu şekilde :

Eylem ünsüz ile bitiyor ise kaynaştırma sesi giriyor : ı-yor, -i-yor, u-yor, ü-yor. Kökün son ünlüsüne göre kaynaştırma sesi büyük ünlü uyumuna (a,ı,o,u > a,ı,o,u veya e,i,ö,ü > e,i,ö,ü ) ardından küçük ünlü uyumuna (a,e,ı,i> a,e,ı,i veya u,ü,o,ö > u/ü veya a/e) uyuyor. Peş peşe iki ünlü uyumu uygulanınca şu şekilde dönüşüm oluşuyor: a/ı > a/ı , e/i > e/i, u/ü > u/a, o/ö > ü/e). Dar ünlüler için en dar olan tercih ediliyor. Örneğin a/ı ise ı, e/i ise i. Yuvarlak ve genişler içinse yuvarlak olanlar tercih ediliyor : a/u ise u, e/ü ise ü. Sonuç şu şekilde oluşuyor :

	a,ı ile bitiyor ise > ı-yor (a/ı dan daha dar olan ı tercih ediliyor)
	e,i ile bitiyor ise > i-yor (e/i den daha dar olan i tercih ediliyor)
	o,u ile bitiyor ise > u-yor (a/u dan daha yuvarlak olan u tercih ediliyor)
	ö,ü ile bitiyor ise > ü-yor (e/ü den daha yuvarlak olan ü tercih ediliyor)

Eylem ünlü ile bitiyorsa -yor geliyor. Eylemin son ünlüsü a/e ise dönüşüyor : ara-yor>arı-yor, de-yor>diyor, öde-yor> ödüyor gibi. Bu dönüşüm de şu şekilde :

Eğer son ünlü a ise
	Tek heceli ise a>ı (örnek pek yok)
	Birden fazla hece ise bir önceki ünlü yuvarlak ise u-yor, düz ise ı-yor : ada-yor>ad-ı-yor, ara-yor>ar-ı-yor, uza-yor>uzuyor,koca-yor>koc-u-yor
Eğer son ünlü e ise	
	Tek heceli ise e>i, de-yor>diyor, ye-yor>yi-yor
	Birden fazla hece ise bir önceki ünlü yuvarlak ise ü-yor, düz ise i-yor : öde-yor>öd-ü-yor, uza-yor>uzuyor-

Yukarıdaki gibi bir algoritma kullanılarak yazılan bir uygulama ile bazı eylemlerde aşağıdaki gibi -yor ekini eklemektedir :

açıyor
akıyor
alıyor
anıyor
asıyor
aşıyor
atıyor
ayıyor
azıyor
ekiyor
emiyor
eriyor
esiyor
eşiyor
etiyor
eziyor
içiyor
iniyor
itiyor
oluyor
ovuyor
oyuyor
ölüyor
öpüyor
örüyor
ötüyor
övüyor
uçuyor
umuyor
uyuyor
ütüyor
üzüyor
diyor
yiyor
artıyor
ölçüyor
örtüyor
ürküyor
bakıyor
banıyor
basıyor
batıyor
bayıyor
beziyor
bıçıyor
bıkıyor
biçiyor
biliyor
biniyor
boğuyor
bozuyor
bölüyor
buluyor
buruyor
büküyor
bürüyor
büzüyor
cayıyor
coşuyor
çakıyor
çalıyor
çapıyor
çatıyor
çekiyor
çeliyor
çıkıyor
çöküyor
çömüyor
çözüyor
dalıyor
değiyor
deliyor
deriyor
deşiyor
dikiyor
diniyor
diziyor
doğuyor
doluyor
donuyor
doyuyor
döküyor
dönüyor
dövüyor
duruyor
duyuyor
dürüyor
düşüyor
düzüyor
geçiyor
geliyor
geriyor
geziyor
giriyor
gitiyor
giyiyor
göçüyor
gömüyor
görüyor
gülüyor
gütüyor
kaçıyor
kakıyor
kalıyor
kanıyor
kapıyor
karıyor
kasıyor
katıyor
kayıyor
kazıyor
kesiyor
kılıyor
kırıyor
kısıyor
kıyıyor
kızıyor
kokuyor
konuyor
kopuyor
koşuyor
kovuyor
koyuyor
kuruyor
kusuyor
kürüyor
küsüyor
saçıyor
sağıyor
salıyor
sanıyor
sapıyor
sarıyor
satıyor
savıyor
sayıyor
seçiyor
sekiyor
seriyor
seviyor
seziyor
sıçıyor
sığıyor
sıkıyor
sikiyor
siliyor
siniyor
sokuyor
soluyor
soruyor
soyuyor
söküyor
sönüyor
sövüyor
sunuyor
susuyor
sürüyor
süzüyor
şaşıyor
şişiyor
takıyor
tapıyor
taşıyor
tatıyor
tutuyor
tütüyor
tüyüyor
varıyor
veriyor
vuruyor
yağıyor
yakıyor
yanıyor
yapıyor
yarıyor
yatıyor
yayıyor
yazıyor
yeniyor
yeriyor
yetiyor
yığıyor
yıkıyor
yılıyor
yitiyor
yoluyor
yoruyor
yumuyor
yutuyor
yüzüyor
acıyor
adıyor
arıyor
atıyor
eriyor
ırıyor
ışıyor
işiyor
ödüyor
uluyor
uzuyor
ürüyor
üşüyor
buduyor
buluyor
bunuyor
bürüyor
büyüyor
cıvıyor
diliyor
döşüyor
kapıyor
kaşıyor
kazıyor
kınıyor
kocuyor
koruyor
kürüyor
sınıyor
sıvıyor
suluyor
şakıyor
tanıyor
tarıyor
taşıyor
burkuyor
bürküyor
çarpıyor
çırpıyor
kalkıyor
kırkıyor
kırpıyor
korkuyor
sarkıyor
serpiyor
sürçüyor
sürtüyor
tartıyor
yırtıyor
yontuyor
tıkıyor
tünüyor
türüyor
yarıyor
yaşıyor
yıkıyor
yürüyor
ağlıyor
ağrıyor
aklıyor
aksıyor
anlıyor
atlıyor
avlıyor
azlıyor
eğriyor
ekşiyor
elliyor
enliyor
eskiyor
eşkiyor
eşliyor
etkiyor
eyliyor
imliyor
istiyor
işliyor
izliyor
okluyor
okşuyor
otluyor
önlüyor
uğruyor
unluyor
üçlüyor
ünlüyor
acıkıyor
acınıyor
acıtıyor
açılıyor
adanıyor
ağarıyor
akışıyor
akıtıyor
alınıyor
alışıyor
anılıyor
anırıyor
apışıyor
aranıyor
arınıyor
arıtıyor
asılıyor
aşılıyor
atanıyor
atılıyor
atışıyor
avutuyor
ayılıyor
ayırıyor
ayıtıyor
azalıyor
azıtıyor
ediliyor
eğiliyor
eğitiyor
ekiliyor
emiliyor
eritiyor
everiyor
eziliyor
ıkınıyor
ılınıyor
ısınıyor
ısırıyor
ısıtıyor
ışıtıyor
içiliyor
iletiyor
ilişiyor
işitiyor
itiliyor
itişiyor
okutuyor
onarıyor
osuruyor
oturuyor
oyuluyor
ödeşiyor
ödetiyor
öğürüyor
öğütüyor
öneriyor
öpülüyor
öpüşüyor
örülüyor
övülüyor
övünüyor
uçuruyor
uçuşuyor
ulaşıyor
unutuyor
usanıyor
utanıyor
uyanıyor
uyarıyor
uyuluyor
uyuşuyor
uyutuyor
uzanıyor
uzatıyor
üşütüyor
ütülüyor
üzülüyor

Görülen, bilinen geçmiş zaman eki -DI (dı,di,du,dü,tı,ti,tu,tü) büyük ünlü uyumuna, küçük ünlü uyumuna ve ünsüzler içinde sertlik/yumuşaklık (ötümlülük/ötümsüzlük) uyumuna uyar. Örneğin var- sözcüğünde son ünlü a olmasından dolayı ek olarak -dı,-du,-tı,-tu gibi kalın ek gelmelidir. Küçük ünlü uyumuna göre a düz bir ünlü olmasından dolayı ek de düz ünlü olur ve -dı veya -tı seçeneği kalır. Var eyleminin son sesi r, yumuşak (ötümlü) olmasından dolayı da yine yumuşak (ötümlü) olan d sesi gelmelidir. Çünkü t sesi sert (ötümsüzdür). Örneğin yat eylemi için son ses t sesi sert olmasından dolayı ek -dı değil -tı olacaktı : yat-tı. Özetle algoritma şu şekildedir :

Eylemin son ünlüsüne göre, 
	1.Büyük ünlü uyumuna (a,ı,o,u > a,ı,o,u veya e,i,ö,ü > e,i,ö,ü ) uydur
		a,ı,u,o> dı, du, tı, tu  / da, ta, do, to
		e,i,ü,ö> di, dü, tü, dü  / de, te, dö, tö
	2.Küçük ünlü uyumuna (a,e,ı,i> a,e,ı,i veya u,ü,o,ö > u/ü veya a/e)  uydur.
		a,ı > dı, tı  / da, ta
		e,i > di, ti  / de, te
		o,ö > du, tu  / (o'lar ve ı'lar elendi) / da ,ta
		u,ü > dü, tü  / (o'lar ve ı'lar elendi) / de, te
	3. Daralma etkisi ile a yerine ı ve u, e yerine i ve ü olanlar tercih edilir ve bu nedenle -da, -ta, -de, -te seçenekleri hiç oluşmaz :
		a,ı > dı, tı 
		e,i > di, ti
		o,ö > du, tu
		u,ü > dü, tü
	4. Eğer son ses ünlü ise her zaman d'li şekilde tercih edilir. Eğer ünsüz ile biten bir eylem ise kalan d'li ve t'li seçeneklerden son ünsüzün ötümsüz (sert) olmasına göre karar verilir. Eğer ünsüz Ç, K, S, Ş, T (f,h,p ile biten eylem yoktur) şeklinde ötümsüz/sert ünlü ise t tercih edilir. Değilse d'li tercih edilir : aç-tı, kap-dı, sek-ti, vur-du, saş-tı, tat-tı, gel-di, sev-di, kus-tu

Bu şekilde bir algoritma ile bazı eylemlere aşağıdaki gibi -DI eki eklenmiştir:

açtı
aktı
aldı
andı
astı
aştı
attı
aydı
azdı
ekti
emdi
erdi
esti
eşti
etti
eydi
ezdi
içti
indi
itti
oldu
ovdu
oydu
öldü
öptü
ördü
öttü
övdü
uçtu
umdu
uydu
üttü
üzdü
dedi
yedi
arttı
ölçtü
örttü
ürktü
baktı
bandı
bastı
battı
baydı
bezdi
bıçtı
bıktı
biçti
bildi
bindi
boğdu
bozdu
böldü
buldu
burdu
büktü
bürdü
büzdü
caydı
coştu
çaktı
çaldı
çaptı
çattı
çekti
çeldi
çıktı
çöktü
çömdü
çözdü
daldı
değdi
deldi
derdi
deşti
dikti
dindi
dizdi
doğdu
doldu
dondu
doydu
döktü
döndü
dövdü
durdu
duydu
dürdü
düştü
düzdü
geçti
geldi
gerdi
gezdi
girdi
gitti
giydi
göçtü
gömdü
gördü
güldü
güttü
kaçtı
kaktı
kaldı
kandı
kaptı
kardı
kastı
kattı
kaydı
kazdı
kesti
kıldı
kırdı
kıstı
kıydı
kızdı
koktu
kondu
koptu
koştu
kovdu
koydu
kurdu
kustu
kürdü
küstü
saçtı
sağdı
saldı
sandı
saptı
sardı
sattı
savdı
saydı
seçti
sekti
serdi
sevdi
sezdi
sıçtı
sığdı
sıktı
sikti
sildi
sindi
soktu
soldu
sordu
soydu
söktü
söndü
sövdü
sundu
sustu
sürdü
süzdü
şaştı
şişti
taktı
taptı
taştı
tattı
tuttu
tüttü
tüydü
vardı
verdi
vurdu
yağdı
yaktı
yandı
yaptı
yardı
yattı
yaydı
yazdı
yendi
yerdi
yetti
yığdı
yıktı
yıldı
yitti
yoldu
yordu
yumdu
yuttu
yüzdü
acıdı
adadı
aradı
atadı
eridi
ıradı
ışıdı
işedi
ödedi
uladı
uzadı
üredi
üşüdü
budadı
buladı
bunadı
bürüdü
büyüdü
cıvıdı
diledi
döşedi
kapadı
kaşıdı
kazıdı
kınadı
kocadı
korudu
küredi
sınadı
sıvadı
suladı
şakıdı
tanıdı
taradı
taşıdı
burktu
bürktü
çarptı
çırptı
kalktı
kırktı
kırptı
korktu
sarktı
serpti
sürçtü
sürttü
tarttı
yırttı
yonttu
tıkadı
tünedi
türedi
yaradı
yaşadı
yıkadı
yürüdü
ağladı
ağrıdı
akladı
aksadı
anladı
atladı
avladı
azladı
eğridi
ekşidi
elledi
enledi
eskidi
eşkidi
eşledi
etkidi
eyledi
imledi
istedi
işledi
izledi
okladı
okşadı
otladı
önledi
uğradı
unladı
üçledi
ünledi
acıktı
acındı
acıttı
açıldı
adandı
ağardı
akıştı
akıttı
alındı
alıştı
anıldı
anırdı
apıştı
arandı
arındı
arıttı
asıldı
aşıldı
atandı
atıldı
atıştı
avuttu
ayıldı
ayırdı
ayıttı
azaldı
azıttı
edildi
eğildi
eğitti
ekildi
emildi
eritti
everdi
ezildi
ıkındı
ılındı
ısındı
ısırdı
ısıttı
ışıttı
içildi
iletti
ilişti
işitti
itildi
itişti
okuttu
onardı
osurdu
oturdu
oyuldu
ödeşti
ödetti
öğürdü
öğüttü
önerdi
öpüldü
öpüştü
örüldü
övüldü
övündü
uçurdu
uçuştu
ulaştı
unuttu
usandı
utandı
uyandı
uyardı
uyuldu
uyuştu
uyuttu
uzandı
uzattı
üşüttü
ütüldü
üzüldü

Geniş Zaman eki Türkçe'de -r, -ar, -er, -ır, -ir, -ur, -ür şeklinde eklenebilmektedir. Ekleme algoritması aşağıdaki gibidir :

Eylem ünlü ile bitiyor ise -r eklenir : de-r, ata-r, atla-r
Eylem ünsüz ile bitiyor ise iki ihtimal var. 
	- Çok heceliler de -ır, -ir, -ur, -ür kullanılır
	- Tek hecelilerde -ar veya -er kullanılır. 
		- İstisna olarak -ır, -ir, -ur, -ür kullanılabilir 
			- ünlü + ünsüz ile bitenler  : 
				l / r / n ile bitenler istisnalar : al-ır, var-ır, kal-ır, bil-ir, gel-ir, ver-ir, ol-ur, bul-ur, vur-ur, dur-ur, öl-ür, gör-ür, dür-ür, san-ır	
					İki karakterli ve l/r ile bitenler kesinlikle (ol, al, öl) -ır, -ir, -ur, -ür eklenir
	- Büyük ve küçük ünlü uyumu uygulanır
	- Bazı eylemlerin kendilerinde t>d değişimi yaşadır: güt-er>güd-er, tat-ar>tad-ar, git-er>gid-er (bu eylemler geçmişte uzun ünlü oldukları için bu şekilde olabilir)	

Bu algoritma ile bazı eylemlere eklenen geniş zaman eki:

açar
akar
alır
anar
asar
aşar
atar
ayar
azar
eker
emer
erir
eser
eşer
eter
eyer
ezer
içer
iner
iter
olur
ovar
oyar
ölür
öper
örür
öter
över
uçar
umar
uyar
üter
üzer
der
yer
artar
ölçer
örter
ürker
bakar
banar
basar
batar
bayar
bezer
bıçar
bıkar
biçer
bilir
biner
boğar
bozar
böler
bulur
burur
büker
bürer
büzer
cayar
coşar
çakar
çalar
çapar
çatar
çeker
çeler
çıkar
çöker
çömer
çözer
dalar
değer
deler
derer
deşer
diker
diner
dizer
doğar
dolar
donar
doyar
döker
döner
döver
durur
duyar
dürer
düşer
düzer
geçer
gelir
gerer
gezer
girer
gider
giyer
göçer
gömer
görür
güler
güder
kaçar
kakar
kalır
kanır
kapar
karar
kasar
katar
kayar
kazar
keser
kılar
kırar
kısar
kıyar
kızar
kokar
konar
kopar
koşar
kovar
koyar
kurar
kusar
kürer
küser
saçar
sağar
salar
sanır
sapar
sarar
satar
savar
sayar
seçer
seker
serer
sever
sezer
sıçar
sığar
sıkar
siker
siler
siner
sokar
solar
sorar
soyar
söker
söner
söver
sunar
susar
sürer
süzer
şaşar
şişer
takar
tapar
taşar
tadar
tutar
tüter
tüyer
varır
verir
vurur
yağar
yakar
yanar
yapar
yarar
yatar
yayar
yazar
yener
yerer
yeter
yığar
yıkar
yılar
yiter
yolar
yorar
yumar
yutar
yüzer
acır
adar
arar
atar
erir
ırar
ışır
işer
öder
ular
uzar
ürer
üşür
budar
bular
bunar
bürür
büyür
cıvır
diler
döşer
kapar
kaşır
kazır
kınar
kocar
korur
kürer
sınar
sıvar
sular
şakır
tanır
tarar
taşır
burkar
bürker
çarpar
çırpar
kalkar
kırkar
kırpar
korkar
sarkar
serper
sürçer
sürter
tartar
yırtar
yontar
tıkar
tüner
türer
yarar
yaşar
yıkar
yürür
ağlar
ağrır
aklar
aksar
anlar
atlar
avlar
azlar
eğrir
ekşir
eller
enler
eskir
eşkir
eşler
etkir
eyler
imler
ister
işler
izler
oklar
okşar
otlar
önler
uğrar
unlar
üçler
ünler
acıkır
acınır
acıtır
açılır
adanır
ağarır
akışır
akıtır
alınır
alışır
anılır
anırır
apışır
aranır
arınır
arıtır
asılır
aşılır
atanır
atılır
atışır
avutur
ayılır
ayırır
ayıtır
azalır
azıtır
edilir
eğilir
eğitir
ekilir
emilir
eritir
everir
ezilir
ıkınır
ılınır
ısınır
ısırır
ısıtır
ışıtır
içilir
iletir
ilişir
işitir
itilir
itişir
okutur
onarır
osurur
oturur
oyulur
ödeşir
ödetir
öğürür
öğütür
önerir
öpülür
öpüşür
örülür
övülür
övünür
uçurur
uçuşur
ulaşır
unutur
usanır
utanır
uyanır
uyarır
uyulur
uyuşur
uyutur
uzanır
uzatır
üşütür
ütülür
üzülür

-l ve -n sesleri bir eylemi edilgen haline getirir. -n eki ayrı olarak dönüşlük veya kendi kendine yapma anlamı da vermektedir. Bazı fiiller -l ile bazı fiiller -n ile edilgen hale gelir : ez-i-l, öv-ül, buda-n, süsle-n, ara-n, temizle-n, sev-il, sun-ul gibi. Ünlü ile ve l sesi ile biten eylemler -n ile edilgen hale gelir. Diğer hallerde genellikle -l eki edilgen, -n sesi dönüşlülük katar.



-l sesi ile biten tüm eylemlerde edilgenlik -n ile değil -l ile yapılır. Eylemin -n ve -l li şekillerine bakılırsa -l eklenmiş şekillerinin kullanılmadığı anlaşılabilir. Bunun sebebi iki l sesinin zor söyleniyor olması olabilir. Bazı örnekler :

al	alın	alıl
ol	olun	olul
bil	bilin	bilil
böl	bölün	bölül
bul	bulun	bulul
çal	çalın	çalıl
çel	çelin	çelil
del	delin	delil
dol	dolun	dolul
gel	gelin	gelil
gül	gülün	gülül
kal	kalın	kalıl
kıl	kılın	kılıl
sal	salın	salıl
sil	silin	silil
yol	yolun	yolul

-l ve -n sesleri bir eylemi edilgen haline getirir. -n eki ayrı olarak dönüşlük anlamı da vermektedir. Bazı fiiller -l ile bazı fiiller -n ile edilgen hale gelir : ez-i-l, öv-ül, buda-n, süsle-n, ara-n, temizle-n, sev-il, sun-ul gibi. Ünlü ile ve l sesi ile biten eylemler -n ile edilgen hale gelir. Diğer hallerde genellikle -l eki edilgen, -n sesi dönüşlülük katar.
Bazı eylem köklerinden hem -l hem de -n ile eylemler oluşturulmaktadır. Ancak genellikle bu eylemlerden -l ile türetilen edilgendir. -n ile türetilenler dönüşlülük belirtir. Bazı örnekler :

Eylem	-n	-l
aş	aşın	aşıl
et	edin?	edil
öv	övün	övül
bak	bakın	bakıl
boz	bozun	bozul
bür	bürün	bürül
çek	çekin	çekil
çöz	çözün	çözül
döv	dövün	dövül
dök	dökün	dökül
geç	geçin	geçil
ger	gerin	geril
gez	gezin	gezil
giy	giyin	giyil
gör	görün	görül
kaç	kaçın	kaçıl
kas	kasın	kasıl
kaz	kazın	kazıl
ört	örtün	örtül
sar	sarın	sarıl
sev	sevin	sevil
sez	sezin	sezil
soy	soyun	soyul
sür	sürün	sürül
şiş	şişin	şişil
tak	takın	takıl
tap	tapın	tapıl
tut	tutun	tutul
yak	yakın	yakıl
yer	yerin	yeril
sürt	sürtün	sürtül
yırt	yırtın	yırtıl

Dikkat edilirse -l ile olan eylemler edilgenliği, -n ile biten eylemler dönüşlülüğü (eylemden etkilenen kişinin özne olması) belirtir. Başkaları tarafından övülürsünüz, dövülürsünüz, soyulursunuz (edilgen), kendiniz ise övünürsünüz, dövünürsünüz, soyunursunuz vb..

-l ve -n sesleri bir eylemi edilgen haline getirir. -n eki ayrı olarak dönüşlük veya kendi kendine yapma anlamı da vermektedir. Bazı fiiller -l ile bazı fiiller -n ile edilgen hale gelir : ez-i-l, öv-ül, buda-n, süsle-n, ara-n, temizle-n, sev-il, sun-ul gibi. Ünlü ile ve l sesi ile biten eylemler -n ile edilgen hale gelir. Diğer hallerde genellikle -l eki edilgen, -n sesi dönüşlülük katar.
Bazı eylemler hem edilgen anlamında hem de dönüşlülük anlamında kullanılabilir :

Eylem	Dönüşlü	Edilgen
açıl	denize açıldık	mektup açıldı
alın	adam biraz alındı	ekmek alındı mı?
aran	adam anahtarını arandı	telefonla arandınız
asıl	adam işine iyice asıldı	çamaşırlar asıldı
atıl	adam ileri atıldı	işten atıldı
bulun	toplantıda bulundum	kayıp eşyalar bulundu
bozul	adam bize bozuldu	tuzakları bozuldu
delin	ağlamaktan yüreği delindi	lastik ayakkabım delinmiş
dikil	köşede dikildik	elbise dikildi
dökül	yollara döküldük	yemekler çöpe döküldü
eğil	adam eğildi	demirler aletle eğildi
kapıl	oyuna iyice kapıldı	balık kuş tarafından kapıldı
sarın	çocuk havlusuna sarındı	ekmeğe gazete sarındı
sıkıl	toplantıda sıkıldım	limon sıkıldı
silin	iyice silindim	camlar silindi
söylen	söylene söylene yürüdü	hasta olduğu söyleniyor
süslen	çocuk bütün gün süslendi	düğün arabası süslendi
toplam	ailece toplandık	elmalar ağaçtan toplandı
tutul	kıza tutuldu	elleri tutuldu, bağlandı
yalan	kendi yalandı	Doldurma başkası tarafından yalanmış
yazıl	askere yazıldı	mektup yazıldı

Bazı eylemler edilgenlik eki -l veya -n almasına rağmen etken bir eylem olarak kullanılmaktadır :

atıl	Adam ileri doğru atıldı (başkası tarafından değil kendisi atılmış)
çekil	Adam geri çekildi (başkası tarafından değil kendisi çekilmiş)
katıl	Kadın toplantıya katıldı (başkası tarafından bir bir şeye katma yok)
tutul	Adam kıza tutuldu (başkası tarafından bir tutulma yok)
gezin	Adam bahçede gezindi (kendisi geziyor)
uzan	Adam yere uzandı (başkası tarafından bir uzanmasını sağlama yok)

-n eki fiillerin temel anlamlarına eklendiğinde çoğunlukla edilgenlik verir. Ancak bazı temel anlamlı fiillere eklendiğinde dönüşlülük de vermektedir :

• beslen-
• dinlen-
• dökün-
• giyin-
• gizlen-
• hazırlan-
• ılın-
• kaşın-
• kazın-
• korun-
• örtün-
• otlan-
• övün-
• saklan-
• sarın-
• sıralan-
• soyun-
• sürün-
• tellen-
• uyan-
• uzan-
• yalan-
• yuvalan-

Bazı -n eklenmiş eylemler yan anlam kazanır :

• bozun- (boz-ul dönüşlüdür)
• çözün- (çöz-ül dönüşlüdür)
• dövün- (döv-in soyut bir anlam kazanmıştır)
• sevin- (sev- eyleminin dönüşlü hali değildir)
• şişin- (şiş- eylemi kendisi zaten dönüşlüdür. şişin- soyut anlam verir)

-DUr ve -t ettirgen/oldurgan eki (yap-tır, sev-dir, gez-dir, dön-dür, yaptırt, sevdir-t, oldur-t örneklerindeki ekler) edilgen eylemlerin (-l veya -n) sonuna gelemezler. Aşağıdaki gibi mantıksız bir yapı oluşur :

• aç-ıl-dır, aç-ıl-t
• al-ın-dır, al-ın-t
• an-ıl-dır, an-ıl-t
• ayr-ıl-dır, ayrıl-t
• bas-ıl-dır, bas-ıl-t
• biç-il-dir, biç-il-t
• dök-ül-dür, dök-ül-t
• öl-ün-dür, öl-ün-t

Çok az örnekte -l ekine -t eki gelebilir. Ancak bu eylemler edilgenlik değil bir durum geçişini, kendiliğinden oluşu gösteren eylemelerdir:

• eğ-il-t
• eğir-il>eğril-t
• bay-ıl-t

Ancak dönüşlülük belirtiyorsa -DUr eki ve sonrası -t eki gelebilir gelebilir:

• acı-n-dır, acındır-t
• arı-n-dır, arındır-t
• aşı-n-dır, aşındır-t
• eşle-n-dir, eşlendir-t

-DUr ettirgen/oldurgan eki (yap-tır, sev-dir, gez-dir, dön-dür örneklerindeki ek) ünlü ile biten eylemlere eklenemezler. Tek heceli ye- (ye-dir) istisna teşkil eder. Ünlü ile biten eylemler -t ile ettiren yapılır:

• atla-t
• elle-t
• etki-t
• işle-t
• bağla-t
• yolla-t

Ancak ettirgen/oldurgan eki olan -t eklendikten sonra -DUr eki pekiştirme amacıyla eklenebilir:

• atla-t-tır
• elle-t-tir
• işle-t-tir
• bağla-t-tır
• yolla-t-tır