Veri

Türkçe'de Eklerin Yazımı

Türkçe'de ekler - (tire) işareti ile belirtilir
  • -yor
  • -di
  • -dı
  • -tı
  • -ti
  • -lar
  • -ler
Kelimeler ile birlikte eki belirtmek için de tire kullanılır :
  • gel-di
  • taş-lar
  • göz-lük-ler
  • rahat-ça
Eğer ek gelen yeni kelime eylem ise (ve emir dışında tek başına kullanılmıyorsa) sonuna tekrar - işreti konulur
  • sev-il-
  • döv-ün-
  • vur-uş-
Bazı kaynaklarda isme gelen ekleri belirtmek için + işareti , fiile gelen ekler için - işareti kullanılabilir. Ancak bu kullanım daha çok bilimsel makalelerde ve yazılarda tercih edilir.
Ekler ünlü uyumuna uyarlar ve ünsüz uyumu olan ünsüzlerin de değişmesine sebep olurlar :
  • adam-lar
  • güzel-ler
  • gel-di
  • git-ti
  • dur-du
  • öl-dü
  • rahat-ça
  • kaba-ca
Bu şekilde ses değişmeleri için her ses çeşitliliği ayrı ayrı yazılabilir
  • -lar,ler
  • -ça, -çe, -ca, -ce
  • -di,-dı,-dü,-du,-ti,-tı,-tü,-tu
  • -miş,-mış,-muş,-müş
Bu yazım yerine ses değişikliklerini vermek için aşağıdaki büyük harfler kullanılabilir:
  • A : a ve e değişimi. -lar , -ler yerine -lAr ile tek bir ek ile belirtilir.
  • I : ı , i, u ve ü değişimi. Örneğin -mış, -miş, -muş, -müş yerine -mIş şeklinde tek bir ek ile yazılır.
  • D : d, t değişimi. Örneğin -di,-dı,-dü,-du,-ti,-tı,-tü,-tu yerine -DI şeklinde tek bir ek ile yazılır.
  • C : c, ç değişimi. Örneğin -ça, -çe, -ca, -ce yerine -CA şeklinde belirtilir
  • G : k , g, ğ değişimi. -gan, -kan, -gen, -ken yerine -GAn (baş-kan, üç-gen, yel-ken). -AGAn (dur-ağan, gez-e-gen)
Bazı kaynaklarda sadece ı ve i için I, ı , i, u ve ü değişimi için de X kullanılmaktadır.
  • X : ı , i, u ve ü değişimi. Örneğin -mış, -miş, -muş, -müş yerine -mXş şeklinde tek bir ek ile yazılır
  • I : ı ve i değişimi. Örneğin -layın, leyin yerine -lAyIn şeklinde tek bir ekle belirtilir.
Eklerdeki seslerin değişme nedeni ünlü ve ünsüz uyumlarıdır. Örneğin sözcükte son ünlü kalın ise ek ünlüsü de kalın, ince ise ince olur. Örneğin sallar ve seller deki lar/ler değimi bu şekildedir. Ayrıca sözcüğün son ünlüsü kalın yuvarlak ise ekteki sesi kalın ve yuvarlak (sadece u sesi, o sesi Türkçe kökenli sözcüklerde ilk hece dışında bulunmaz), kalın ve düz ise ekteki ses kalın ve düz olur. Benzer şekilde ince ve yuvarlak (sadece ü sesi, ö sesi Türkçe kökenli sözcüklerde ilk hece dışında bulunmaz), ince ve düz ise ekteki ses ince ve düz olur. Örneğin geçmiş zaman eki -dI'nın -dı, -di, -du, -dü şeklinde ünlü sesinin değişmesinin ana nedeni budur. -do veya -dö şeklini almaz çünkü ilk hece dışında o ve ö sesi bulunmaz.
Titreşimsiz (Ötümsüz, Sert) seslere sert (ötümsüzle) başlayan ekler eklendiğinde ekin ilk sesi ötümsüzleşir. ç, k, s, ş t, f, h, p ile biten sözcüklere eklene -DI eki bu nedenle -tı, -ti, -tu, -tü olur.
Eke ait olmayan ancak ünlü ile biten bir kelimeye ünlü ile başlayan bir ek eklendiğinde veya ünsüz ile biten bir eke ünsüz ile başlayan bazı eklerde araya kaynaştırma sesi, bağlama sesi, yardımcı ses adı verilen ses girebilir. Bu () içerisine alınarak belirtilir
  • -(I)yor (yap-(ı)-yor, gül-ü-yor, düş-ü-yor)
  • -(I)m (kapı-m, saç-ı-m, ev-i-m, kol-u-m, düş-ü-m)
  • -(y)A (kapı-y-a, ev-e, okul-a, sevgi-y-e)
zafer.teker , 14.01.2022

Bu Sayfayı Paylaş:

Fibiler Üyelerinin Yorumları


Tüm üyeler içeriklere yorum ekleyerek katkıda bulunabilir : Yorum Gir



Bu Sayfayı Paylaş:

İletişim Bilgileri

Takip Et

Her Hakkı Saklıdır. Bu sitede yayınlanan tüm bilgi ve fikirlerin kullanımından fibiler.com sorumlu değildir. Bu sitede üretilmiş , derlenmiş içerikleri, fibiler.com'u kaynak göstermek koşuluyla kendi sitenizde kullanılabilirsiniz. Ancak telif hakkı olan içeriklerin hakları sahiplerine aittir