Büyük harf kullanılması gereken yerde küçük harf kullanılması yazım hatasıdır.
Özel isimler her zaman büyük harfle başlar. Kişi adı ve soyadları, ülke, millet adları, dil, din ve mezhep adları, kurum ve kuruluşlar, şehir, il, ilçe, köy gibi yerleşim bölgeleri, bayram günleri, dergi , gazete , kitap isimleri, herkes tarafından bilinen bir tarih vb.. sözcükleri büyük harf ile başlamalıdır.
- Mustafa Kemal Atatürk
- Türkiye Cumhuriyeti
- İstanbul, Ankara, İzmir
- Kadıköy, Üsküdar
- İslam, Hristiyanlık, Sunni, Şii
- Türk Dil Kurumu, Türk Tarih Kurumu
- Ramazan Bayramı, Çocuk Bayramı
- 23 Nisan 1920'de TBMM açıldı
- Yeniçağ Gazetesi
- Nutuk kitabı okunabilir
Bazı cins adlar özel isim yerine kullanılabilir. Bu durumda burada da ilk harf büyük olmalıdır.
- Boğaz, bugün ne güzel esiyor (Boğaz ile kastedilen İstanbul Boğazı'dır)
- Ordu kahramanca savaştı (Ordu ile kastedilen Türk Ordusu)
Özel adlardan türetilmiş sözcüklerde de ilk harf büyük kullanılır :
Cümleler her zaman büyük harfle başlar :
Yeni geliştiriciler ve geliştirici adayları için genel ve temel nitelikte kurlar, yazılım geliştirici olan çalışanlar için de özel ve ileri nitelikte kurlar bulunmaktadır. Ofisimizde standart eğitimler verildiği gibi kurumların ortamında da onlara özel eğitim ve danışmanlık hizmetleri verilmektedir. Olağan kurslarda yer almayan ileri ve ayrıntı konularda da eğitim verilmektedir. Eğitim dışında proje geliştirmenin tüm aşamalarında geliştiricilere yazılım mimarisi ve proje yönetimi konularında danışmanlık verilmektedir.
: (iki nokta) işaretinden sonra verilen cümleler ve " (çift tırnak) içinde verilen cümlelerin de büyük harfle başlar.
Adam birden gürledi : Ey Efendiler yanlış yoldasınız.
Birden diğerleri de durakladı. Annemin "Bügün dışarısı tehlikeli olabilir" söz geldi aklıma.
Şiirlerde satırlar da genellikle büyük harfle başlar :
İlim ilim bilmektir ilim kendin bilmektir
Sen kendini bilmezsin ya nice okumaktır
Okumaktan ma'nî ne kişi Hakk'ı bilmektir
Çün okudun bilmezsin ha bir kuru ekmektir
Ünvanlar ve lakap olarak kullanıldığı zaman akrabalık sözcükleri de büyük harf kullanılır. Hitap ifadesinden sonra kullanılan sözcükler de büyük yazılırlar
- Gazi Mustafa Kemal
- Dede Korkut
- Yüzbaşı Cengiz Topel
- Sayın Vali gelmedi mi ?
- Değerli Dostum gel buraya
Kısaltmalarda ya ilk harf ya da tüm harfler büyük harfle yazılır :
- T.B.M.M
- DNA ve RNA
- NATO
.
Birleşik sözcüklerden en az biri anlam olarak değişikliğe uğramışsa veya sadece benzetma amacıyla kullanılıyorsa bitişik yazılırlar :- Kuşburnu (hem kuş, hem burun gerçek anlamı değil)
- Karafatma (fatma sözcüğü gerçek anlamında değil)
- Kargaburnu (hem karga hem de burun farklı bir anlama gelip bir aleti belirtmektedirler)
- Dilberdudağı (hem dilber hem dudak benzetme anlamıyla farklı anlamlara gelmiştir)
- Samanyolu (Saman ve yol tamamen benzetme amacıyla farklı anlamlarda kullanılmış)
- Kavuniçi (Ham kavun hem de içi ile ilgisi olmayan bir renk belirtiliyor)
Ancak geleneksel olarak birleşen sözcükler anlamını korumalarına rağmen birleşik yazılan bazı sözcükler de vardır :
Baş sözcüğü ile başlayanlar, başı ile bitenler, oğlu veya kızı ile bitenler, ağa, bey, efendi, hanım, nine gibi sözcüklerle bitenler, birkaçı, birkaç, biraz, birçok, birçoğu, hiçbiri, herhangi gibi bazı belirtisiz adıl veya önadlar.- başbakan
- aşçıbaşı
- elkızı
- ağabey
- hanımefendi
- paşababa
- birkaçı
- birçoğu
- hiçbiri
İki veya daha fazla sözcükten oluşan kişi adı, soyadı, lakaplar, Türkçe yer isimleri bitişik yazılırlar.- Atatürk
- Yirmisekiz Çelebi
- Gürol
- Çanakkale
- Beşiktaş
- Kabataş
İkinci sözcük köy, şehir, ırmak, mahalle, dağ, deniz, tepe gibi coğrafik yerler olan sıfat ve belirtisiz ad tamlaması şeklinde olanlar da bitişik yazılır :Örneğin Marmara Denizi belirtili ad tamlaması olmasından dolayı ayrı yazılır. Yine Ağrı Dağı örneğinde bu nedenle sözcükler birleşmez.
Eğer yer isimlerinde ünvan sonda ise bitişik yazılır :- Davutpaşa (ilçe)
- Bayrampaşa (ilçe)
- Mustafabey (ilçe)
İki sözcük birlikte yazılırken ses düşmesine veya fazladan ses türemesine yol açıyorsa kesinlikle bitişik yazılır :- Niçin (ne için)
- Sütlaç (Sütlü aş)
- Kaynana (kayın ana)
- Emretmek (emir etmek)
- Kaydolmak (kayıt olmak)
- Kaybolmak (kayıp olmak)
- Affetmek (af etmek)
- Reddetmek (red etmek)
- Zannetmek (zan etmek)
Görüldüğü gibi et- ve ol- eylemleri önceki sözcüğe birleşebilmektedir.
Sözcüklerden biri emir ifade eden bir sözcükse birleşik yazılır :-a, -e, -ı, -i, -u, -ü zarf-fiil (belirteç-eylem) ekleri ile bil-, dur-, gel-, gör-, kal-, ver-, yaz- eylemleri bitişik yazılır :- Geliver- (gele ver-)
- Çıkagel- (çıka gel-)
- Düşünebil- (düşüne bil-)
-en(-an), -r (-ar, -er), -maz (-mez) , -mış (-miş) ekleriyle oluşan bir sıfat-fiil (önad-eylem) varsa :- cankurtaran
- bilgisayar
- külyutmaz
- çokbilmiş
- yurtsever
- hacıyatmaz
İkinci sözcüğü görülen geçmiş zaman yani -di eki ile oluşan bir sözcükse bitişik yazılır :- gecekondu
- kaptıkaçtı
- biçerdöver
Farsça kurala göre oluşan isim ve sıfat tamlamaları ve kalıplaşmış ifadeler, Arapça kurala göre oluşturulan tamlamalar ve kalıplaşmış ifadeler birleşik yazılır :- gayrimenkul
- fevkalade
- velhasıl
Kesin bir konum belirtmeyen ast, üst, üzeri sözcüklerini ikinci söz olduğunda birleşik yazılır :- bilinçaltı
- ayaküstü
- suçüstü
Ev, hane, zade, name ile oluşturulan birleşik kelimeler bitişik yazılır.- bakımevi
- hastahane
- amcazade
- kanunname
Ara yönler kalıplaşmış olmalarından dolayı bitişik yazılır :- küzeybatı
- küzeydoğu
- gündeydoğu
- güneybatı
Müzik makamları kalıplaşmış olmalarından dolayı bitişik yazılır :- kurdilihicazkar
- acembuselik
- sultaniyegah
- acemaşiran
Bazı kuruluşların isimleri bitişik yazılır :- İçİşleri
- Genelkurmay
- Yükseköğretim
.
Kısaltmalar için kabul edilen temel kurallar aşağıdaki gibidir:- Ülke, kuruluş, kitap-dergi isimleri ve yön bildiren kısaltmalar her zaman büyük harfle yapılır : Türkiye Büyük Millet Meclisi : TBMM, Boru Hatları ile Petrol Taşıma Anonim Şirketi : BOTAŞ, Amerika Birleşik Devletleri : ABD, Kutadgu Bilgi : KB, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi : TDED, Güneybatı : GB. BOTAŞ kısaltmasının kelimelerin ilk harflerinden oluşmadığına dikkat ediniz. Bazı kısaltmalarda geleneksek olarak nokta kullanılır : Türkiye Cumhuriyeti : T.C. Bazı büyük karfli kısaltmalar kelime gibi okunur . NATO : nato
- Ölçü birimleri genellikle küçük harftir : metre : m, kilogram : kg
- Ülke, kuruluş, kitap-dergi isimleri ve yön bildiren kısaltmalar dışındaki kelimeler için kısaltılan kelime özel ad, unvan veya rütbe ise büyük harf, diğer durumda küçük harf kullanılır : Almanca : Alm., Profesör : Prof., çeviren : çev. , Albay : Alb.
Kısaltmalara eklerin gelmesi aşağıdaki kurallara göre olmaktadır:- Kısaltmalara ekler özel isim gibi ' (kesme) ile eklenir. Sonu nokta ile biten kelimelere ek kesme ile yapılmaz kelimenin okunuşuna göre eklenir : vb.leri (vb.'leri şeklinde değildir), NATO'dan, TRT'in
- Büyük harfle biten kısaltmalarda ekler son harfe göre yapılır : TRT’den , Küçük harfle biten kısaltmalarda ekler kelimenin okunuşuna göre yapılır : kg’dan (kilogramdan). Eğer büyük harfle oluşmuş kısaltma kelime gibi okunuyor ise , kısaltmalar son harfe göre yapılır : NATO'dan (natodan)
- Sert ünsüzle biten kısaltmalarda son harf yumuşatılmadan okunur : RTÜK'ün (Rtükün). Birlik ile biten kısaltmalarda k yumuşar : FİSKOBİRLİK'in (fiskobirliğin)
Dilimize eskiden yerleşen özel yabancı isimler o şekilde yazılmaya devam edilir :- Londra
- Tokyo, Moskova
- Şarlo
Bunlar dışında Latin alfabesi kullanan ülkelerin özel isimleri aynen yazılırlar :- Albert Einstein
- Michael Jordan
- Robert De Niro
Latin alfabesi kullanmayan toplumların özel isimleri ise genellikle okunduğu gibi yazılır :- Muammer Kaddafi
- Boris Yeltsin
- Ruhullah Humeyni
Batı dillerinden gelen çoğu sözcük okunduğu gibi yazılmaktadır.- Otomobil, otobüs, metro, minibüs
- Televizyon, radyo
- Gazete, medya
- Tiyatro, sinema
Çift ünsüz ile başlayan sözcükler ise aynen alınmıştır. İskelet, istasyon gibi bazı istisnaları vardır :Ancak özellikle son dönemde İngilizceden gelen sözcüklerde okunduğu gibi değil aynen yazılmaktadır :- E-mail
- Check-up
- Wireless
- Online
Eğer bir sayı ondan büyük ise yazıyla yazıldığında sayılar arasına boşluk verilerek yazılır :- On beş kişi geldi
- Bir milyonuncu şanlı
Sayıdan sonra gelen ekler ünlü uyumuna uyar ve kesme ile ayrılır :- O 1989'da doğdu
- Meclis 1920'de kuruldu
Büyük rakamlar her üç rakam arasına nokta gelecek şekilde yazılabilir :- "125.250.125.123"
- "120.100.10"
Veya milyar, milyon gibi ifadeler kullanılır :- 125 milyar 250 milyon 125 bin 123
- 120 milyon 100 bin 10
Soru eki mi hariç tüm ekler önceki sözcüğe bitişik yazılırlar :- Ankara'dan desteğim geldi mi ?
- Bugünde doyduk iyi mi ?
Soru eki bitişik olmamasına rağmen ünlü uyumuna uyar :- Geldin mi ?
- Doydun mu ?
- Güldün mü ?
Soru ekine gelen ekler birleşik yazılır :- Seviyor muyuz ?
- Çocuk muyum ?
- Güler misin, ağlar mısın ?
Soru eki farklı görevlerde de ayrı yazılır :- Aptal mı aptal bir insan
- Yağmur yağdı mı dışarı çıkarım
Özel isimlere gelen ekler tek tırnak ile ayrılır. Yukarıdaki "Ankara'dan" kullanımında görülebilir.
Ekler eklendiği sözcüğün son seslerine göre uyuma girerler. Bu uyuma uygun bir şekilde yazılmalıdır :- Abim geldi
- Arkadaşın gitti
- Sevgilin öldü
Genellikle c~ç, d~t , k~g~ğ ve p~b birbirine dönüşürler. Yine büyük ve küçük ünlü uyumuna uyarlar.- Avucum (Avuç , ç~c)
- Git-ti (di ~ ti)
- Sokağı (Sokak, k ~ ğ)
- Kabı (Kap, p~b)
Ünlü daralmasına da dikkat edilmelidir. Sonu \a ve \e ünlüsüyle biten eylemlere -yor eki gelince daralır :- Başlıyor (Başla-yor > Başlıyor)
- Ölmüyor (Öl-me-yor > Ölmüyor)
Bazı tek heceli sözcüklere ek geldiğinde ünlü türer :- Hissetmek güzel (his etmek)
- Affa uğramak (af + a uğramak)
Bazı eklerde ikinci hecedeki ünlü düşer :- Gönlü güzeldir (gönül + ü güzeldir)
- Burnuna dokun (burun + a dokun)
Ki hem bir ek hem de bir bağlaç hem de edat olarak kullanılabilir. Benzer şekilde -de ek olarak birleşik , bağlaç olarak ayrı yazılırlar. Ek görevlerinde birleşik diğer görevlerde hep ayrı yazılmalıdır.- Seninki daha iyi (aitlik eki)
- Geldim ki ne göreyim (bağlaç)
- Seni görmem mümkün deği ki! (pekiştirme)
- Adamı yolda gördüm (bulunma hali)
- Gel de seveyim (bağlaç)
Düzeltme işareti önceki sesi inceltmek için veya sesi uzatmak için kullanılır. Batı dillerinden gelen sözcüklerde kullanılmaz.- Âşık isen bas gaza
- Hala, hâlâ beni seviyor musun ?
- Dinî kitaplar ve tarihî yerleri severdi (nispet i'si)
- Rüzgâr söylüyor şimdi o yerlerde bizim eski şarkımızı (g ince)
- Para lâzım bana (l ince)