Bitişik Yazılan Birleşik Sözcükler

Birleşik sözcüklerden en az biri anlam olarak değişikliğe uğramışsa veya sadece benzetma amacıyla kullanılıyorsa bitişik yazılırlar :

• Kuşburnu (hem kuş, hem burun gerçek anlamı değil)
• Karafatma (fatma sözcüğü gerçek anlamında değil)
• Kargaburnu (hem karga hem de burun farklı bir anlama gelip bir aleti belirtmektedirler)
• Dilberdudağı (hem dilber hem dudak benzetme anlamıyla farklı anlamlara gelmiştir)
• Samanyolu (Saman ve yol tamamen benzetme amacıyla farklı anlamlarda kullanılmış)
• Kavuniçi (Ham kavun hem de içi ile ilgisi olmayan bir renk belirtiliyor)

Ancak geleneksel olarak birleşen sözcükler anlamını korumalarına rağmen birleşik yazılan bazı sözcükler de vardır :
Baş sözcüğü ile başlayanlar, başı ile bitenler, oğlu veya kızı ile bitenler, ağa, bey, efendi, hanım, nine gibi sözcüklerle bitenler, birkaçı, birkaç, biraz, birçok, birçoğu, hiçbiri, herhangi gibi bazı belirtisiz adıl veya önadlar.

• başbakan
• aşçıbaşı
• elkızı
• ağabey
• hanımefendi
• paşababa
• birkaçı
• birçoğu
• hiçbiri

İki veya daha fazla sözcükten oluşan kişi adı, soyadı, lakaplar, Türkçe yer isimleri bitişik yazılırlar.

• Atatürk
• Yirmisekiz Çelebi
• Gürol
• Çanakkale
• Beşiktaş
• Kabataş

İkinci sözcük köy, şehir, ırmak, mahalle, dağ, deniz, tepe gibi coğrafik yerler olan sıfat ve belirtisiz ad tamlaması şeklinde olanlar da bitişik yazılır :

• Karadeniz
• Uludağ
• Eskişehir

Örneğin Marmara Denizi belirtili ad tamlaması olmasından dolayı ayrı yazılır. Yine Ağrı Dağı örneğinde bu nedenle sözcükler birleşmez.
Eğer yer isimlerinde ünvan sonda ise bitişik yazılır :

• Davutpaşa (ilçe)
• Bayrampaşa (ilçe)
• Mustafabey (ilçe)

İki sözcük birlikte yazılırken ses düşmesine veya fazladan ses türemesine yol açıyorsa kesinlikle bitişik yazılır :

• Niçin (ne için)
• Sütlaç (Sütlü aş)
• Kaynana (kayın ana)
• Emretmek (emir etmek)
• Kaydolmak (kayıt olmak)
• Kaybolmak (kayıp olmak)
• Affetmek (af etmek)
• Reddetmek (red etmek)
• Zannetmek (zan etmek)

Görüldüğü gibi et- ve ol- eylemleri önceki sözcüğe birleşebilmektedir.
Sözcüklerden biri emir ifade eden bir sözcükse birleşik yazılır :

• ateşkes
• kapkaç
• sıkboğaz

-a, -e, -ı, -i, -u, -ü zarf-fiil (belirteç-eylem) ekleri ile bil-, dur-, gel-, gör-, kal-, ver-, yaz- eylemleri bitişik yazılır :

• Geliver- (gele ver-)
• Çıkagel- (çıka gel-)
• Düşünebil- (düşüne bil-)

-en(-an), -r (-ar, -er), -maz (-mez) , -mış (-miş) ekleriyle oluşan bir sıfat-fiil (önad-eylem) varsa :

• cankurtaran
• bilgisayar
• külyutmaz
• çokbilmiş
• yurtsever
• hacıyatmaz

İkinci sözcüğü görülen geçmiş zaman yani -di eki ile oluşan bir sözcükse bitişik yazılır :

• gecekondu
• kaptıkaçtı
• biçerdöver

Farsça kurala göre oluşan isim ve sıfat tamlamaları ve kalıplaşmış ifadeler, Arapça kurala göre oluşturulan tamlamalar ve kalıplaşmış ifadeler birleşik yazılır :

• gayrimenkul
• fevkalade
• velhasıl

Kesin bir konum belirtmeyen ast, üst, üzeri sözcüklerini ikinci söz olduğunda birleşik yazılır :

• bilinçaltı
• ayaküstü
• suçüstü

Ev, hane, zade, name ile oluşturulan birleşik kelimeler bitişik yazılır.

• bakımevi
• hastahane
• amcazade
• kanunname

Ara yönler kalıplaşmış olmalarından dolayı bitişik yazılır :

• küzeybatı
• küzeydoğu
• gündeydoğu
• güneybatı

Müzik makamları kalıplaşmış olmalarından dolayı bitişik yazılır :

• kurdilihicazkar
• acembuselik
• sultaniyegah
• acemaşiran

Bazı kuruluşların isimleri bitişik yazılır :

• İçİşleri
• Genelkurmay
• Yükseköğretim

.