Blog

Fuat Sezgin Hakkında Bir Değerlendirme

Fuat Sezgin özellikle İslam döneminin başarılı bilim tarihçilerinden biridir. Bu yazıda Fuat Sezgin'in bilim tarihine bakışındaki Türklük eksikliğinden bahsedeceğiz
Fuat Sezgin yıllarını Batılıların çok sevdiği terimle Arap Biliminin tarihine veya daha yumuşaklaştırılmış şekliyle Arap-İslam bilim tarihine ayırmıştır. Bu alanda dünyanın sayılı bilim adamlarında biri olmuştur. Batının, Ortaçağ "Arap-İslam" bilim ve teknoloji dönemine haksızlık yaptığını düşünmüş ve hayatını bu haksızlığı gidermeye ayırmıştır ve kısmen başarılı da olmuştur.
Ancak Fuat Sezgin tarihe bir Türkün gözünden bakmamıştır. Fuat Sezgin, ulusal değil ümmet gözüyle olayları değerlendirmiştir. Bir de üzerine Batının Arap merkezli bakışını da devam ettirmiştir. Bu açıdan bakıldığında Fuat Sezgin ile herhangi bir Arap bilim adamının veya o döneme hayran olan bir Alman bilim adamın farkı yoktur. Zaten eserlerini Türkçe değil Almanca yazmıştır. En önemli eserinin sadece küçük bir bölümü Türkçeye çevrilmiştir. Bu dönemle Fuat Sezgin'i daha çok Türkiye kökenli ama Müslüman bir Alman bilim adamı olarak görmek gerekiyor.
Fuat Sezgin'in Arap veya Alman'dan tek farkı Türkiye'ye olan sevgisi ve Türkiye'ye gelip İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi kurmasıdır. Bu yaptığı hizmet bile onun hayırla anılmasına neden olacaktır tabi ki. Ancak bu eleştirilemeyeceği anlamına gelmemektedir.
Öncelikle Arap-İslam dönemi adlandırması Batının yanlışını biraz daha yumuşatıp tekrar etmekten ibarettir. İslam döneminde Arapların etkinliği ilk 200 senedir. 900'lü yıllarında ortalarından itibaren tamamen Türk devletlerinin ve Türkistan'ın ağırlığı vardır. Aydın Sayılı bu konuda İbn-i Haldun'a referans vererek aşağıdaki gibi yazar :
Ünlü Arap tarihçisi İbn Haldûn (ölümü 1406) Mukaddime adlı yaygınca tanınan eserinde bilim ve tefekkür alanında Ortaçağ İslâm Dünyasında karşılaşılan büyük gelişme ve faaliyet içinde İslâm ülkesi nüfusunun Arap olan kısmının başarı ya da katkı payının çok küçük olduğuna sarih bir dille işaret ediyor ve Arap olmayanların, yani, kendi kullandığı ifade ile, acemlerin (Türk, Fars, Tacik, Afgan vb..) rolünün çok önemli olduğunu ifade ediyor. İbn Haldûn Arapların bilim ve tefekkür alanındaki katkılarının küçüklüğünü kesinlikle abartıyorsa da, Orta Asya’nın bu husustaki önemine dikkati çekmekle hakikaten ilginç bir durumu vurgulamış oluyor Gerçekten de, Abdülhamîd ibn Türk, Ferğânî, Fârâbî, Ebû Naşr İsmâ’îl el-Cevherî, Ebû Naşr Manşûr, İbn Sînâ, Ebü’l-Vefa, Beyrûnî, Gazâlî, Ömer Hayyâm ve Nasîruddîn-i Tûsî gibi İslâm düşünürlerinin en büyük ve seçkin örneklerinin büyük bir çoğunluğu Orta Asyalı idiler.

Bunun nedeni açıktır ki 950li yıllardan sonra Gaznelilerden başlayıp Osmanlılara, Safevilere, Babürlülere kadar tüm bölgede devam eden Türk hakimiyetidir. Yani tamamen Türklerin kontrolünde yürütülen bir bilim ve teknoloji vardır. Doğal olarak da Türkistan ve çevresinde bilim daha parlak olacaktır. Sonuç olarak 950ler ile 1500 yıllarına kadar neredeyse 600 sene Türklerin önderliğinde olan bir bilim ve teknolojiye Arap-İslam demek ne kadar doğrudur ?
İlla Arap ifadesini kullanmak istiyorlarsa 950 yılına kadar dönemi Arap-İslam, 950 sonrası döneme de Türk-İslam dönemi diyebilirler. Tüm döneme Arap bilimi veya Arap-İslam bilimi diye adlandırmak Türklere yapılan bir haksızlık ve çarpıtmadır.
Fuat Sezgin'in Tanınmayan Büyük Çağ kitabında Arap bilim adamları, Arap astronomisi , Arap bilimi gibi ifadeler sürekli tekrar edilmektedir. Bu, Batılı bilim adamlarının çok eskiden beri devam eden yanlışını devam ettirmek demektir. Bu durum, bizim baştaki eleştirimizi yani tarihe Türk gözüyle bakılmadığını ispatlamaktadır.
Bu nedenle daha iyi bir uzman gelene kadar en büyük Türk bilim tarihçimiz Aydın Sayılı olmaya devam edecektir.
zafer.teker , 30.11.2020

Bu Sayfayı Paylaş:

Fibiler Üyelerinin Yorumları


Tüm üyeler içeriklere yorum ekleyerek katkıda bulunabilir : Yorum Gir

Misafir Yorumları




Bu Sayfayı Paylaş:

İletişim Bilgileri

Takip Et

Her Hakkı Saklıdır. Bu sitede yayınlanan tüm bilgi ve fikirlerin kullanımından fibiler.com sorumlu değildir. Bu sitede üretilmiş , derlenmiş içerikleri, fibiler.com'u kaynak göstermek koşuluyla kendi sitenizde kullanılabilirsiniz. Ancak telif hakkı olan içeriklerin hakları sahiplerine aittir