Dil

Bu Kategoriye İçerik Girin veya Soru Sorun

Kategori İçi Sözlük

Bu Sayfayı Paylaş:

Açık Hece Ağız Alfabe - Abece Cemâleddin İbni Mühenna Comparative Method - Kıyaslamalı Yöntem Dil Dil Ailesi Dil Bilim (Linguistic) Dil ve Dil Aileleri Hakkına Edgar H. Sturtevant Ek Eti Dil Sözlüğü Etimoloji (Dil Kökenbilimi) Filoloji Fonetik Gövde Gövde Gyula Décsy Harf Hece Herbert H. Paper İbni-Mühenna Lugati İzole Diller John Dyneley Prince Kapalı Hece Kök Lehçe Lexicon Lingua Franca Nahiv Regular Sound Correspondence - Düzenli Ses De.. Şive Transkripsiyon ile Transliterasyon Farkı Transkripsiyon - Yazıya Geçirme - Aktarma - Ç.. Transliterasyon

Dil

Tanım: İnsanların ağız,dil ve hareketler ile anlaşmasını sağlayan yöntemler . Örnek olarak Türk dili , İngiliz dili verilebilir.

Dil Bilim (Linguistic)

Tanım: İnsanların konuştuğu dilleri ve insanların konuşma süreçlerini inceleyen bilim dalı

Fonetik

Tanım: İnsanların iletişiminde kullandığı sesleri, nasıl çıkarıldığını, nasıl yazıldığını inceleyen bilim dalı. Ses bilimi veya Ses Bilgisi.

Filoloji

Tanım: Dillerin tarihini (gelişme ve değişmesini) ve diller ile ilgili eski metinleri inceleyen bilim dalı. Daha çok edebiyat ve kültür ile ilişkili bir bilim dalıdır. Bazı kaynaklar, dil bilim (Linguistic) ile aynı anlamda kullanılmaktadır

Lehçe

Tanım: Bir dilin ses , yapı ve kelime dağarcığı vs.. ile ilgili önemli farklılıklar gösteren kollarından her biri.

Şive

Tanım: Bir dilin içinde anlaşmaya engel olacak kadar farklılaşmamış kollarından her biri.

Ağız

Tanım: Bir dilde sadece söyleyişte küçük farklılıkların olduğu konuşma tarzlarından her biri. Örneğin Türkiye Türkçe'sindeki Karadeniz ağzı, Ege ağzı örnek verilebilir.

Dil Ailesi

Tanım: Birbirine benzer özellikleri olan ve ortak bir kök dilden geldiği düşünülen dilleri içine alan grup. Örneğin Ural-Altay dil ailesi , Hint-Avrupa dil ailesi verilebilir.

İzole Diller

Tanım: Herhangi bir dil ailesi içine alınamayan kendi başına bir grup oluşturan diller. Örneğin Baskça bu şekilde tanımlanan bir dildir.

Etimoloji (Dil Kökenbilimi)

Tanım: Bir dildeki kelimelerin tarihi gelişimini ve kökenlerini (hangi dilden geldiği , ne şekilde değişikliğe uğradığı vs..) inceleyen bilim dalı

Hece

Tanım: Ağızdan tek bir seferde çıkan ses ve ses birimine verilen isim. Sözcükler hecelerin birleşmesinden oluşmaktadır

Açık Hece

Tanım: Tek ünlü harften oluşan veya ünlü ile biten hece. Örneğ a-ra-ma kelimesinde a, ra ve ma heceleri açık hecedir

Kapalı Hece

Tanım: Ünsüz ile biten hece. ünlü+ünsüz (ay-,at vb..) , ünlü + ünsüz + ünsüz (aşk, alt vb..) , ünsüz + ünlü + ünsüz (tat, kal vb..) , ünsüz + ünlü + ünsüz + ünsüz (Türk, kırk vb..) şeklinde dört farklı çeşiti bulunmaktadır

Kök

Tanım: Bir dilde tek başına bir anlamı olan (herhangi bir ek almamış veya başka bir kelimeden oluşmamış) en küçük kelime

Ek

Tanım: Bir dilde bir kelimeye (bir köke veya ek almış başka kelimelere) sonuna veya önüne gelerek kelimeye yeni bir anlam katan ifadeler. Çoğu ekin tek başına kullanıldığında bir anlamı yoktur.

Regular Sound Correspondence - Düzenli Ses Denkliği

Tanım: İki dil arasında bulunan ve birden fazla örneğe uygulanabilen ses değişme kuralı

Comparative Method - Kıyaslamalı Yöntem

Tanım: İki dili ses, şekil, kelime, yazım kuralları açısından karşılaştırılması sonucu diller arasında ortaklıkların ve farklılıkların belirlenmesi yöntemi. Bu yöntem ile iki dilin ortak ata dilden gelip gelmediği incelenebilmektedir

Lexicon

Tanım: Bir dildeki tüm kelime ve eklerin açıklandığı sözlük

Lingua Franca

Tanım: Bir bölgede farklı anadilleri olan toplulukların anlaşabildiği ve konuştuğu ortak dil. Örneğin bir zamanlar tüm dünya için , Fransızca ve bugün İngilizce Lingua Franca kabul edilebilir

Harf

Tanım: Sesleri ve kelimeleri yazıya geçirmek için kullanılan, ses birimleri ve sembolleri. Dillerin alfabe ve yazılma farklılıklarına göre , bazı harfler tek bir ses bazıları ise birden farklı sesleri ifade edebilir, bazı sesler birden fazla harf ile gösterilebilir

Alfabe - Abece

Tanım: Bir veya brden fazla dilin yazısında kullanılan, belirli bir sırası olan harfler. Örneğin Türk alfabesi A, B, C, Ç, D, E, F, G, Ğ, H, I, İ ,J, K, L, M, N, O, Ö, P, R, S, Ş, T, U, Ü, V, Y, Z harflerinden oluşmaktadır

Nahiv

Tanım: Sözdizimi, kelimelerin cümledeki birleşme , dizilme şekli

Transkripsiyon - Yazıya Geçirme - Aktarma - Çevriyazı - Çeviri Yazı

Tanım: Konuşulan bir dilin yazıya geçirilmesi, yazıya geçirilmiş ifadelerin seslendirilmesi, bir yazının yorumların farklı bir dil ile yazılması

Transliterasyon

Tanım: Bir yazının harf harf farklı bir alfebeye çevrilmesi

Gövde

Tanım: Bir kökten yapım ekleriyle türeyen sözcükler. Örneğin göz kökünden türeyen göz-lük, göz-lük-çü, göz-et-men sözcükleri gövdedir.

Gövde

Tanım: Bir kökten yapım ekleriyle türeyen sözcükler. Örneğin göz kökünden türeyen göz-lük, göz-lük-çü, göz-et-men sözcükleri gövdedir.

Edgar H. Sturtevant

1875–1952 arasında yaşamış ABD'li dil uzmanı. Hititlerin Hint-Avrupa dili olduğu tezini ortaya koymuş ve Hititçe dil sözlüğü hazırlamıştır

John Dyneley Prince

1868-1945 arasında yaşamış ABD'li dil uzmanı , diplomat ve politikacı. Semitik diller konusunda uzmandır

Herbert H. Paper

1925 ile 2012 arasında yaşamış, Yahudi asıllı ABD'li dil uzmanı

Gyula Décsy

Özellikle proto diller konusunda uzman Macar dil uzmanı. The Uralic Protolanguage: A Comprehensive Reconstruction, The Indo-European Protolanguage: A Computational Reconstruction ve The Turkic Protolanguage: A Computational Reconstruction eserleri en önemli eserleridir.

Cemâleddin İbni Mühenna

1283 yılında öldüğü bilenen, Iraklı Arap dil bilimcisi ve tarihçi. İbni Mühenna Lügati adı verilen sözlüğü en önemli eseridir.

Eti Dil Sözlüğü

Sahipleri : Edgar H. Sturtevant - Çeviren Münire B. Çelebi

Edgar H. Sturtevant tarafından hazırlanmış Hitit (Eti) dili sözlüğü. Münire B. Çelebi tarafından çevrilmiştir. Kitap "Hittite glossary: words of known or conjectured meaning, with Sumerian ideograms and Accadian words common in Hittite texts" ve "Supplement to a Hittite glossary" kitaplarından Türkçe'ye çevrilmiştir

İbni-Mühenna Lugati

Sahipleri : Abdullah Battal

İbni-Mühenna Lugati adlı eserin İstanbul nüshasının Türkçe bölümünün Türkiye Türkçesine çevirisini içeren eser. 1934 yılında Türk Dil Kurumu tarafından yayınlanmıştır.

Transkripsiyon ile Transliterasyon Farkı

Transkripsiyon ile Transliterasyon arasındaki farklar aşağıdaki gibi özetlenebilir:
  • Transliterasyon harf harf çeviridir, transkripsiyon ise yazının yorumlanması ve sonra diğer alfebeye uygun bir şekilde yazılmasıdır
  • Transliterasyon'da, transkripsiyon ile karıştırlmaması için harfler genellikle büyük harfle yazılır.
  • Transliterasyon'da harf harf çevrildiği ve eğer çevrilen alfabede bir harf yoksa farklı bir işaret kullanıldığı için, çeviri sonucu oluşan metne bakarak orjinal metin elde edilebilir. Transkripsiyon ise yorumlama olduğu ve birden farklı harf tek bir harf olarak çevirebileceği için orjinal metne tam olarak ulaşılamaz


Dil ve Dil Aileleri Hakkına

İnsanlar arasında iletişim kurmaya yarayan, ağızdan çıkan sesler ve bu seslerle oluşturulan sözcükler ve cümleler ile anlaşmayı sağlayan sisteme dil adı verilir.Dil, gırtlak içindeki ses tellerinin titreşmesi sonucu çıkan sesin, ağız içindeki dil, diş, damak, dudak, burun yolu vb.. den geçişte kontrol edilmesiyle oluşturulur. Ağız içindeki dil, konuşma için gerekli en önemli organ olmasından dolayı sesle kurulan iletişim sistemine bir çok toplumda dil organının adı verilmiştir. Türkçede de organ anlamındaki "dil" ile iletişim sistemi olan "dil" aynı sözcükle ifade edilir. İngilizce de organ anlamı olan tongue aynı zamanda iletişim sistemi olan dil anlamına da gelmektedir.
İnsanların ilk defa dille iletişimi ne zaman başladıkları bilinmiyor. Yaklaşık 100 bin ile 70 bin yıl arası bir zaman önce sesli iletişimin başladığı tahmin edilmektedir. Bu ilk çıkıştan sonra insanlar farklı bölgelere ayrılmış ve farklı dil yapıları ortaya çıkmıştır.
Dünya genelinde diller yapı olarak üçe ayrılır. Tek heceli, bükümlü ve eklemeli diller. Tek heceli dillerde sözcüğün kendisini değişmez. Sözcüklerin sırası veya vurgusu ile anlam verilir. Eklemeli dillerde ise sözcüklerin yapısı değişmez ona ek yapılarak yani anlamlar verilir. Bükümlü dillerde ise sözcüğün yapısı belirli düzenlere göre değişime uğrar ve anlam bu değişimin yapısına göre verilir. Çince, Vietnamca, Tayca, Lao, Birmanca , Kamboçya gibi genellikle Doğu Asya ülkelerinin dilleri tek hecelidir.
Aynı kökten çıkan diller Dil Ailesi adı verilen ailler içinde toplanır. Örneğin Hami-Sami dilleri, Hint-Avrupa dilleri, Ural dilleri, Altay dilleri gibi. Bir ailedeki dillerin tek bir dilden doğduğu kabul edilmektedir. Bu dil ailelerin ise bazılarının daha büyük dil ailelerini oluşturduğunu, çok daha eski tek bir dilden doğduğunu savunan Nostratik, Avrasyatik vb.. gibi henüz tam anlamıyla kabul edilmemiş teoriler de vardır. Dil Aileleri aşağıdaki gibi özetlenebilir. Ancak bazıları hala tartışmalıdır :
  • Altay Dilleri (Türkçe,Moğalca, Mançuca). Kore ve Japon dili'de Altay dilleri arasında olduğu düşünülmektedir.
  • Ural Dilleri (Macarca,Fince)
  • Dravid Dilleri (Dravid, Tamil)
  • Eskimo-Aleut Dilleri
  • Hami-Sami Dilleri (Arapça, İbranice, Habeş Dilleri ; Berberi Dilleri ; Kıptice)
  • Hint-Avrupa Dilleri (Hint-İran Dilleri (Sansktirtçe, Hintçe , Urduca , Fars Dilleri (Farsça , Tacikçe , Kürtçe)) , Avrupa Dilleri (Germen Dilleri(Almanca, Almanca,İngilizce,İskendinav Dilleri) Romen Dilleri (İspanyolca, İtalyanca, Portekizce, Rumence), Slav Dilleri (Rusça , Sırpça , Lehçe ,Bulgarca , Çekce , Slovakca , Baltık Dilleri) ; Yunanca ; Arnavutça ; Ermenice, Keltçe)
  • Kafkas Dilleri (Gürcüce ,Lazca, Çerkezçe, Abhazca , Ibıhça, Çeçence)
  • Çin-Tibet Dilleri (Çince,Tibet-Burma,Vietnamca,Birmanca,Kimerce)
  • Tay-Kaday Dilleri
  • Nil-Sahra Dilleri
  • Nijer-Kongo Dilleri (Bantu Dilleri Hariç)
  • Nijer-Kongo (Bantu) Dilleri
  • Koisan
  • Avustronezya Dilleri

Açık Hece Ağız Alfabe - Abece Cemâleddin İbni Mühenna Comparative Method - Kıyaslamalı Yöntem Dil Dil Ailesi Dil Bilim (Linguistic) Dil ve Dil Aileleri Hakkına Edgar H. Sturtevant Ek Eti Dil Sözlüğü Etimoloji (Dil Kökenbilimi) Filoloji Fonetik Gövde Gövde Gyula Décsy Harf Hece Herbert H. Paper İbni-Mühenna Lugati İzole Diller John Dyneley Prince Kapalı Hece Kök Lehçe Lexicon Lingua Franca Nahiv Regular Sound Correspondence - Düzenli Ses De.. Şive Transkripsiyon ile Transliterasyon Farkı Transkripsiyon - Yazıya Geçirme - Aktarma - Ç.. Transliterasyon



Bu Sayfayı Paylaş:

İletişim Bilgileri

Takip Et

Her Hakkı Saklıdır. Bu sitede yayınlanan tüm bilgi ve fikirlerin kullanımından fibiler.com sorumlu değildir. Bu sitede üretilmiş , derlenmiş içerikleri, fibiler.com'u kaynak göstermek koşuluyla kendi sitenizde kullanılabilirsiniz. Ancak telif hakkı olan içeriklerin hakları sahiplerine aittir