Veri

Ünlü Düşmesi

Ünlü ile başlayan bir ek veya sözcük geldiğinde ikinci hecedeki dar ünlünün veya ekteki ilk ünlünün düşmesine ünlü düşmesi adı verilir :
  • oğul + u > oğlu
  • burun + u > burnu
  • karın + ı > karnı
  • beyin + imiz > beynimiz
  • fikir + i > fikri
  • gönül + ü > gönlü
  • şehir + e > şehre
  • oyun + a > oyna
  • ileri + le > ilerle
  • sızı - la > sızla
  • güzel + imiş > güzelmiş
  • yorgun + ise > yorgunsa
  • devir + il > devril-
  • garip + idi > garipti
  • kedi + ile > kediyle
  • kavuş + ak > kavşak
  • çiçek + ile > çiçekle
  • deri + ile > deriyle
  • hüküm + ü > hükmü
Dikkat edilirse -imek ek fiili (-idi, -imiş, -ise) eki eklendiğinde ekin başındaki \i\ sesi düşer. Yine ile sözcüğünde \i\ sesi düşer ve bazılarında \y\ sesi girer. Bunun sebebi önce \y\ sesinin türemesi ve sonra da i sesinin düşmesidir :
  • deri + ile > deriyile > deriyle
ile sözcüğüyle yapılan bazı birleşmelerde önce \y\ sesi türer ardında \i\ sesi düşer :
  • kedi + ile > kedi + y + ile > kediyle
  • kutu + ile > kutu + y + ile > kutuyla
Birleşirken :
  • kahve + altı > kahvaltı
  • kayın + ana > kaynana
  • pazar + ertesi > pazartesi
et- yardımcı eylemiyle :
  • seyir et > seyret
  • keşit et > keşfet
  • sabır et > sabret
  • şükür et > şükret
  • kayıp et >kaybet
Yukarıdaki örnekler ses düşmesi bir hecenin de düşmesine sebep olur. Bu nedenle hece düşmesi adı da verilir.
  • beyin + imiz > beynimiz (be-yin-i-miz (4 hece) > bey-ni-miz (3 hece))
  • gönül + ü > gönlü (gö-nül-ü (3 hece) > gön-lü (2 hece))
  • pazar + ertesi > pazartesi (pa-zar er-te-si (5 hece) > pa-zar-te-si (4 hece))
Türkçenin tarihi değişimlerinde ünlü düşmesi eğilimi de gösterir. Bu durumun görüldüğü bazı sözcüklerin eski hali ile yeni hali aşağıdadır :
  • dir + i + lik > dirlik
  • hep + i + si > hepsi
  • yat + a + sı > yatsı
  • uyu + k + u > uyku
  • buyur + uk > buyruk
  • tabışgan > tavşan
Yabancı dilden gelen bazı sözcüklerde de görülür :
  • a:yi:ne > ayna
  • kali:fe > kalfa
  • fai:de > fayda
  • gazete > gaste
zafer.teker , 19.05.2020

Bu Sayfayı Paylaş:

Fibiler Üyelerinin Yorumları


Tüm üyeler içeriklere yorum ekleyerek katkıda bulunabilir : Yorum Gir



Bu Sayfayı Paylaş:

İletişim Bilgileri

Takip Et

Her Hakkı Saklıdır. Bu sitede yayınlanan tüm bilgi ve fikirlerin kullanımından fibiler.com sorumlu değildir. Bu sitede üretilmiş , derlenmiş içerikleri, fibiler.com'u kaynak göstermek koşuluyla kendi sitenizde kullanılabilirsiniz. Ancak telif hakkı olan içeriklerin hakları sahiplerine aittir