Bir cümle yüklem (ana eylem), özne (eylemi yapan) ve eylemi, olayı, hareketi ve süreci tanımlayan tümleç öğelerinden oluşur. Bu öğelere cümlenin öğeleri adı verilir. Özne bir cümlede işi, hareketi yapan ya da süreç içinde olan varlığı belirten sözcük veya sözcüklerdir. Yüklem ise bir cümlede eylem, olay, süreç veya durumu anlatan sözcük veya sözcüklerdir.
Tümleçlerin düz tümleç veya nesne, dolaylı tümleç veya yer tamlayıcı ve zarf tümleci olarak üç tipi bulunur. Düz tümleç veya nesne, cümledeki işten, hareketten veya süreçten etkilenen varlığı belirten sözcük veya sözcüklerdir. Dolaylı tümleç ise cümledeki işin, hareketin veya sürecin yöneldiği, bulunduğu, veya çıktığı yeri belirten sözcük veya sözcüklerdir. Zarf tümleci ise cümledeki işin, hareketin veya sürecin zamanını, miktarını, durumunu vb.. belirten sözcük veya sözcüklerdir.
Bir cümlede yüklem ve özne olmak zorundadır. Özne cümle içinde yazılmayabilir ancak yine de vardır. Bu tür yazılmayan öznelere gizli özne adı verilir.
Cümle | Açıklama |
Geldim | geldi yüklem iken -m eki birinci tekil kişiyi belirtir ve cümlede gizli özne vardır |
Ben geldim | geldi yüklem iken Ben öznedir. |
Yüklem bir ek eylem (i- eylemi) ile de olabilir :
Cümle | Açıklama |
Adam kapıdadır | -kapıdadır yüklem, Adam özne |