Türkçe ve Tarihi

ş-z (şaz) ve l-r (lir) Türkçesi

Ana olarak ş-z Türkçesi ve l-r Türkçesi olarak ikiye ayrılır. Bugün Çuvaşça hariç bütün Türk dilleri ş-z Türkçesidir. Türkçenin l-r kolunun mu ş-z kolunun mu eski olduğu hala tartışılmaktadır. Bu dillerde çoğu sözcükte l-r ve ş-z ses dönüşümleri vardır. Örneğin kız ~ hır , yetmiş ~ sitmil, eşik ~ alik vb... İlginç bir durum da Moğolca'nın ş-z Türkçesinden çok l-r Türkçesine benzerlik göstermesidir.

Türkçe Dillerinin Sınıflandırılması

Türkçe genellikle aşağıdaki gibi sınıflandırılır :

• Oğuz (Güneybatı) Grubu
• Batı Grubu (Türkiye Türkçesi, Gagavuzca, Ahıska Dili, Azerbaycan Türkçesi)
• Doğu Grubu (Türkmence , Horasan Türkçesi)
• Güney Grubu (Kaşgayca, Afşarca, Salarca)
• Kıpçak (Kuzeybatı) Grubu
• Güney (Kazakca, Kırgızca, Karakalpakça, Nogayca)
• Kıpçak-Bulgar (Tatarca, Başkurtça)
• Kıpçak-Kuman (Kırım Tatarcası (Bugün Oğuz grubuna yakınlık var), Kumıkça, Karaçay-Balkarca, Karayimce)
• Karluk (Güneydoğu veya Çağatay) Grubu
• Özbekçe
• Uygurca
• Yugurca
• Aynu
• Ili Türki Dili
• Sibirya (Kuzeydoğu) Grubu
• Kuzey (Yakutca, Dolganca)
• Güney (Sayan, Tuvaca)
• Tofaca, Altayca, Çulimce, Yenisey, Hakasça, Şorca, Fuyu Kırgız Dili
• Bulgar (Ogur) Grubu
• Çuvaşça
• Halaç (Argu) Grubu
• Halaçca

Alfabe ve Yazılı Kaynaklar

En eski yazılı kaynaklar Orhun Yazıtları ve Yenisey Yazıtlarıdır. Yenisey yazıtlarının Orhun yazıtlarından sonra mı önce mi olduğu tartışılmaktadır ancak çoğunluğun görüşü sonra olduğudur. Göktürklerin kullandığı alfabeye Orhun Alfabesi veya Göktürk Alfabesi adı verilir. Göktürklerden sonra en çok yazılı kayıt bırakanlar Uygurlar olmuştur. Uygurlar Soğd alfabesi temelli bir Uygur alfabesini yaratmışlardır. Türkler müslüman olduktan sonra yavaş yavaş Arap alfabesini (daha doğrusu Arap alfabesi temelli Fars alfabesini) kullanmaya başlamışlardır. Türkiye hariç diğer Türk devletleri Rusya'nın baskısıyla Kiril alfabesini kullanmışlardır. Son dönemlerde de Latin alfabesini tercih etmektedirler.

Hunca

Göktürk öncesi Hun döneminden bir yazılı kaynak yoktur. Ancak Çin, Grek vb.. kaynaklarında geçen özel isimler, bazı ifadelerden Hunların da Türkçe konuştuğu anlaşılmaktadır.

Hun Öncesi

İskitlerin (Sakalar) Türk olup olmadığı hala tartışılmaktadır. Yine bazı kaynaklarda geçen isimler vb.. Türkçe ile açıklayanlar bulunmaktadır. Yine Pazırıkta bulunan İskitlere ait cümlenin de Türkçe olduğunu savunanlar bulunmaktadır.
İskit öncesi dönemde Sümercede, Elamca da vb.. Türkçe sözcükler tespit edilmiştir. Bu sözcüklerin bu dile ne zaman geçtiği veya bu dillerin Türkçe ile olan ilişkileri çözülememiştir.

Gelecek

Yaklaşık 3 bin senedir ayrılan Türk dilleri giderek yine birbirine yaklaşmaya başlamışlardır. Ortak bir alfabe kullanımı gündemdedir. Sözcüklerin ve dil kurallarının internet ve medya yoluyla birbirine yaklaşabildiği tahmin edilmektedir. Örneğin bugün Azerbaycan Türkçesini Türkiye Türkçesi etkilemektedir.