Veri

Sümer ve Türk Dillerinin Tarihî İlgisi ile Türk Dilinin Yaşı Meselesi Kitabında Osman Nedim Tuna Tarafından Tanımlanan 16 Ses Denkliği

"Sümer ve Türk Dillerinin Tarihî İlgisi ile Türk Dilinin Yaşı Meselesi" kitabında Osman Nedim Tuna tarafından tanımlanan 16 ses denkliği aşağıdakilerdir : 

  • Kelime Başı Ünsüzleri : d , t , g, m , n , s , ş ,z
    • Sümerce d veya t , Türkçe'de düşer veya y'ye dönüşür. Örnek olarak 
      • dar (bölmek, kesmek, yıkmak) -> yar (yarmak)
      • dib (band) -> yip (ip)
      • dig (susam yağı) -> yag (yağ)
      • dir (bölmek, yarmak, ayırmak, yıkmak, devirmek) -> yir(yirmak-yarmak)
      • dirig (fazla dolu, aşırı, çok fazla olan) -> irig (kaba sert olan (iri kelimesine benzer)
      • dirig (toplamak) -> irk- (toplamak)
      • dirig (bölmek, yarmak, ayırmak, yıkmak, devirmek) -> yırık(biraz yarık, yırtık)
      • dirra (yardım) -> yarı (yardım)
      • dugud (ağır, önemli) -> yogun (kalın, yoğun)
      • dulum (sefaleti, acı) -> yulug (fidye, feda, kurban)
      • tab (yıpranmış, eskimiş) -> yap (örtmek, kapamak)
      • taga (düşman) -> yagı (düşman)
      • tar (kesmek, kırmak) -> yar(yarmak)
      • tir (ülke) -> yir (yer, toprak)
      • tu (yıkamak) -> yu (yıkamak)
      • tul (Su akan kanal, çeşme, kaynak, pınar) -> yul (çay, su pınarı ve kaynağı)
    • Sümerce g , Türkçe'de düşer veya y'ye dönüşür. Örnek olarak 
      • gamar (güçlü , büyük olan) -> agır (ağır)
      • garim (su taşkını) -> ar(ı)k (ark, ırmak, kanal)
      • gaz (ezmek) -> ez (ezmek) 
      • geme (hizmetçi kız) -> eke (büyük kızkardeş) veya eget(gerdek gecesi gelin için gönderilen hizmetçi kadın)
      • gi (kamış saz) -> i (ağaç, ekin, bitki ,orman)
      • gid (uzaklaştırmak,kaldırmak) -> ıd (salmak, serbest bırakmak, göndermek)
      • gid (sıkıştırmak) -> it (itmek)
      • gig (hasta olmak) -> ig (hasta olmak, hasta) 
      • giş (orman, ağaç) -> yış (orman , dağ , ağaç) 
      • gişig(kapı) -> eşik (kapı)
      • gud (öküz) -> ud (öküz)
      • gukin (toplanma) -> öküm (yığılı olmak)
      • gur (kesmek, parçalamak) -> or (kesmek, biçmek, vurmak)
      • gurun (hasat) -> orum (kesim) 
    • Sümerce m, Türkçe'de k veya g'ye dönüşür. Örnek olarak 
      • mal (kalmak) -> kal (kalmak)
      • marun (karınca) -> karınça (karınca)
      • maş (sınır, kıyı) -> kaş (herhangi bir şeyin kıyısı)
      • maş (ikiz) -> koş (çifte ,çift , eş)
      • mir (kızmak, kızgın olmak) -> kız (kızmak)
      • mu (ad,ün) -> (ün , şan)
      • mud (kan) -> kan (kan)
      • mulu (adam) -> kul (kul, köle)
      • mulu (ayak) -> köl (ayak)
      • muşen(kuş) -> kuş
    • Sümerce n, Türkçe'de y'ye dönüşür. Örnek olarak 
      • nad (sermek, yaymak) -> yad (yaymak, döşemek, sermek)
      • nad veya na (yatmak, uzanmak) -> yat (yatmak)
      • nanga (bölge) -> yaηa (yan)
      • niggig (tabu) -> yıg (bir şeye engel olmak, alıkoymak)
      • nigin (toplam, bütün) -> yıgın (yığın)
      • nunuz (boncuk) -> yinçu (inci)
      • nurum (ışık) -> yaruk (ışık, aydınlık, parlak)
    • Sümerce s, ş veya z,  Türkçe'de düşer veya y'ye dönüşür. Örnek olarak
      • sar (yazmak) -> yaz (yazmak, bezemek)
      • sig (asıl, başlıca, iyi) -> yig (yeğ, daha iyi)
      • sig (yün) -> yün
      • silig (el) - > elig (el)
      • sulu (yol) -> yol
      • şeg (yağmak) -> yag (yağmak)
      • şir (şarkı söylemek) -> yır (ırlamak, şarkı söylemek)
      • siş-şiş-şeş (bir yerin prensesi, layd) -> işi veya eşi (prenses , layd, eş)
      • şur (vahşi) -> yoz (vahşi, yavan)
      • şurim (yarım) -> yarım
      • zag (sınır, hudud) -> yaka (yaka, taraf , yan)
      • zal (parlak, parıltı) -> yal (alevlenmek, yanmak)
      • zalag (parlaklık) -> yalın (alev, yalçın, sarp, çıplak)
    • Sümerce s, ş veya z , Türkçe'de ç'ye dönüşür. Örnek olarak
      • sag (küçük çocuk) -> çağa (yeni doğmuş)
      • sag (dövmek, vurmak) -> çak (çakmak , vurmak)
      • sipad (çopan) -> çopan (çoban)
      • şab (kesmek) -> çap (vurmak, boyun vurmak)
      • şulpae(çoban yıldızı) -> çolpan(çolpan, çoban yıldızı)
      • zibin (böcek) -> çibin (sinek, cibin)
      • zi(d) (doğru, gerçek) -> çın , çin (gerçek, doğru)
      • ziz (buğday) -> çeç (samanından ayrılmış tahıl yığını)
    • Sümerce u, Türkçe'de k+(bir ünlü harf) (kV/a şeklinde gösterilirmiş). Örnek olarak
      • ubur(kadın göğsü) -> kögüz (göğüs)
      • ud (gün, zaman) -> kün (gün)
      • ud (fırtına) -> kad (kar fırtınası, bora ,tipi)
      • udu (koyun) -> kon (koyun)
      • umah (bataklık) -> kömek / gömek (bataklık yer, çamurlu yer)
      • umun (bulut yığını) -> kümün (adam, halk, diğer adamlar)
      • un (insanlar, halk) -> kün (halk)
      • ur (bulmak, düzenlemek) -> kur  (kurmak, tertip etmek)
      • ur (Tahta gibi bir şeyin üzerindekileri kürekle gibi bir aletle temizlemek, başka yere taşımak) -> kürü (kürek gibi bir şeyle atmak)
      • uru (korumak) -> koru(korumak)
      • urugal (kurgan) -> kurgan
      • uşan (kuş) -> kuş
      • uşub (kuş evi) -> kuş+eb (kuş evi, yuva)
  • Kelimenin İlk Ünlüsünden Sonraki Ünsüzler : d, d, m, r, ş
    • Sümercede /d Türkçe'de aynı konumdaki /d ses denkliği
      • adakur (içki kadehi) -> adak (içki kadehi) , ayak (çanak, kase)
      • gid (uzaklaştırmak, ortadan kaldırmak) -> ıd (salmak, serbest bıraklamak)
      • gid (kötü, pis koku) -> ıd (koku, misk)
      • gud (öküz) -> ud (öküz)
      • ud (zaman) -> öd (zaman)
      • gud (öküz) -> ud (öküz)
      • iduga (parfüm) -> yidug (pis kokan, kötü kokan)
      • kad (bağlamak, sabit durmasını sağlamak) -> kada (çivilemek, mıhlamak) , kadan (yerleştirmek, pekiştirmek)
      • kid (bölmek, parçalara ayırmak) -> kıd (kıymak, öldürmek) ,kıy (kıymak) 
      • kudim (kuyumcu, gümüş) -> kuyum (kalıba dökme, madenle çekiş kullanılarak yapılan aygıtlar)
      • nad (sermek, yaymak) -> yad (yaymak, döşemek, sermek)
      • ud (gün, zaman) -> öd (zaman)
      • ud (fırtına) -> kad (kar fırtınası, bora ,tipi)
      • udi (uyumak) -> udı (uyumak) , ud (uyku)
    • Sümercede d/, Türkçe'de n/, şeklinde olur
      • dugud (ağır) -> yogun (kalın, yoğun)
      • mud (kan) -> kan (kan)
      • sipad (çopan) -> çopan (çoban)
      • sud (uzatmak) -> sun (uzatmak, el uzatmak, uzanmak)
      • tugdu (düğüm) -> tügün (düğüm) , tüg (düğmelemek)
      • ud (gün, zaman) -> kün (gün)
      • udu (koyun) -> kon (koyun)
      • zi(d) (doğru, gerçek) -> çın , çin (gerçek, doğru)
      • şid (sayı saymak) -> san (sayı, sayma benzeme)
    • Sümerce ünlü + m+ ünlü (VmV) , Türkçe'de ünlü + k veya g + ünlü (VKV) şeklindeki denklik
      • amaş (ağıl) -> agıl (ağıl)
      • geme (hizmetçi kız) -> eke (büyük kızkardeş) veya eget(gerdek gecesi gelin için gönderilen hizmetçi kadın)
      • imma (iki) -> ikki (iki)
      • umun (ağır, zor, çetin) -> yogun (yoğun , şişkin, kalın, kaba)
      • umuş (anlayış, akıl) -> ukuş (anlayış, akıl)
    • Sümerce r/ Türkçe'de z/ ye dönüşür
      • bur (dağıtmak, yaymak) -> boz (bozmak), buz (bozmak) 
      • gur (kesmek, parçalamak) -> üz( ip benzer bir şeyi kesmek)
      • har (kazmak) -> kaz (kazmak)
      • mir (kızmak, kızgın olmak) -> kız (kızmak)
      • sar (yazmak) -> yaz (yazmak, bezemek)
      • sur (sıkarak suyunu çıkarmak, süzmek) -> süz (süzmek)
      • şur (vahşi) -> yoz (vahşi, yavan)
      • ur (ruh, öz) -> öz (öz, can , ruh)
      • ubur(kadın göğsü) -> kögüz (göğüs)
    • Sümerce ş/ Türkçe'de l/ ya dönüşür
      • amaş (ağıl) -> agıl (ağıl)
      • aşşa (altı) -> altı
      • gişge (gölge) -> kölige (gölge)
      • gişkim (söğüt) -> yılgın (ılgın ağacı)
      • tuş (bir yerde oturmak, kalmak) -> ol (bulunmak, kalmak)
      • (temel) -> ul (temel)
      • (öl) -> öl (ölmek)
  • Kelime Sonunda  ae, g, m, (bir ünlü)+r/z
    • Sümerce'de ae Türkçe'de (a veya e)+n ye dönüşür
      • mae (ben) -> men (Ben)
      • zae (sen) -> sen
      • şulpae(çoban yıldızı) -> çolpan(çolpan, çoban yıldızı)
      • ulia (çimen, bitki) -> ölen(g)  (sulak yer; ot, çayır,çimenlik)
    • Sümerce'de g Türkçe'de n(g) (geniz n'si)
      • aşa(g) (alan) -> alan
      • bulug (sınır) -> bulun(g) (köşe, bucak ; yön ,taraf)
      • dag (tan) -> tan(g) (tan)
      • kalag (güşlü, kuvvetli) -> kalın(g) (kalabalık, kalın , çok, sayısız, pek kalabalık)
      • nig (herhangi, şey) -> nen(g) (nesne, şey)
      • sig (yün) -> yün(g)
      • zalag (parlaklık) -> yalın (alev, yalçın, sarp, çıplak)
    • Sümerce'de m Türkçe'de k veya g'ye dönüşür
      • alim(koç) -> elig (geyik)
      • alim(kral) -> ilig (kral)
      • dilim (saç demeti) -> yalıg (at yelesi)
      • garim (su taşkını) -> ar(ı)k (ark, ırmak, kanal)
      • izim (ateş, ısı , sıcak) -> isig (sıcak)
      • kurum (gıda elde etme, yiyecek elde etme) -> azuk (azık, yiyecek)
      • nurum (ışık) -> yaruk (ışık, aydınlık, parlak)
      • şurum (sığır ahırı) ->  sürüg (sürü)
      • um (anne) -> ög (anne)
    • Sümerce'de (ünlü)+r/z Türkçe'de r/ç+(ünlü)
      • dingir (tanrı) -> tengri (tanrı)
      • dubur (yumru) -> yumru 
      • nunuz (boncuk) -> yinçu (inci)
zafer.teker , 27.09.2014

Bu Sayfayı Paylaş:

Fibiler Üyelerinin Yorumları


Tüm üyeler içeriklere yorum ekleyerek katkıda bulunabilir : Yorum Gir

Misafir Yorumları




Bu Sayfayı Paylaş:

İletişim Bilgileri

Takip Et

Her Hakkı Saklıdır. Bu sitede yayınlanan tüm bilgi ve fikirlerin kullanımından fibiler.com sorumlu değildir. Bu sitede üretilmiş , derlenmiş içerikleri, fibiler.com'u kaynak göstermek koşuluyla kendi sitenizde kullanılabilirsiniz. Ancak telif hakkı olan içeriklerin hakları sahiplerine aittir