Bugün Türkiye Türkçesinde uzun ünlü sadece yabancı dillerden gelen kelimelerde olduğu kabul edilir. Ancak eski tarihlerde bazı Türkçe kökenli kelimelerin uzun ünlü ile söylendiği tahmin edilmektedir.
Az sayıda Türkçe kökenli kelimede kısa ünlü kullanılabilmesi gibi uzun ünlü hali de yaşamaktadır. Örneğin yarın kelimesinde a harfi uzun da okunabilmektedir. "Yad" (yabancı) kelimesinde de a uzun okunabilmektedir.
Özellikle Arapça ve Farsça'dan geçen kelimelerde uzun harfler ^ ile gösterilebilir. Örnekler:
hâlâ (ilk a uzun, ikinci a normaldir, şapka ince l'den dolayı eklenir)
kâtil
kâtip
âlim
numûne (ikinci u uzun)
iman (i uzun)
ruhanî (u, a ve i uzun)
âdem
âlem
Ğ harfi bazı durumlarda ünlülerin uzun okunmasını sağlar ve herhangi bir sesi belirtmez. Örneğin ağabey kelimesi aabey şeklinde söylenmektedir ve a uzundur ve ğ sesi yoktur.
doğru>dooru
yağ>yaa
dağa>daa
bağlı>baalı
yapacağım>yapcaam
Tek başına kısa olan bazı kelimeler, bir ek aldığı zaman uzayabilir:
hesap>hesabı (hesaabı)
hayat>hayatım (hayaatım)
yar>yarim (yaarim)
