Veri

Türkçe'de Ekler

Türkçe'de ekler , yapım eki ve çekim eki olarak ikiye ayrılırlar :
  • Çekim Ekleri
    • İsim Çekim Ekleri
      • Çokluk Ekleri
        • -lAr (lar,ler) : başlar, eller
      • Kişi Ekleri
        • 1. Tekil
          • -(yI)m (yim,yım,yum,yüm) : geldi-m, gelmiş-im, geliyor-um, geleceğ-im, gelir-im, gelmeli-(y)-im, gele-(y)-im, gelse-m
        • 2. Tekil
          • -(sI)n (n,sin,sın,sun,sün) : geldi-n, gelmiş-(si)-n, geliyor-(su)-n, gelecek-(si)-n, gelir-(si)-n, gelmeli-(si)-n, gele-(si)-n, gelse-n
        • 1. Çoğul
          • -(y)Iz (ız,iz,uz,üz,yız,yiz,yuz,yüz) : gelmiş-iz , geliyor-uz, geleceğ-iz, gelir-iz, gelmeli-(y)-iz
          • -k : geldi-k, gelse-k
          • -l(I)m (lım,lim,lum,lüm) : gele-lim
        • 2. Çoğul
          • -nIz (niz,nız,nuz,nüz) : geldi-niz, gelse-niz
          • -sInIz (siniz,sınız,sunuz,sünüz) : gelmiş-siniz, geliyor-sunuz, gelecek-siniz, gelir-siniz, gelmeli-siniz, gele-siniz
          • -Iz (ız,iz,uz,üz) : gelin-(iz), görün-üz, vurun-uz
        • 3. Çoğul
          • -lAr (lar,ler) : geldi-ler, gelmiş-ler, geliyor-lar, gelecek-ler, gelir-ler, gelmeli-ler, gelse-ler
          • -sInlAr (sinler,sınlar,sunlar,sünler) : gel-sinler, vur-sunlar
      • İyelik Ekleri
        • 1. Tekil
          • -Im (im,ım,um,üm) : başım, elim, kolum, gözüm
        • 2. Tekil
          • -In (in,ın,un,ün) : başın, elin, kolun, gözün
        • 3. Tekil
          • -I (ı,i,u,ü) : başı, eli, kolu, gözü
        • 1. Çoğul
          • -ImIz (imiz,ımız,umuz,ümüz) : başımız, elimiz, kolumuz, gözümüz
        • 2. Çoğul
          • -InIz (inız,ınız,unuz,ünüz) : başınız, eliniz, kolunuz, gözünüz
        • 3. Çoğul
          • -lArI (ları,leri) : başları, elleri
      • Hâl Ekleri
        • Belirtme
          • -I (i,ı,u,ü) : başı, eli, kolu, gözü
        • Yönelme
          • -A (a,e) : başa, ele
        • Bulunma
          • -DA (da,de,ta,te) : kolda, elde, başta, dişte
        • Ayrılma
          • -DAn (dan,den,tan,ten) : koldan, elden, baştan, dişten
        • Vasıta
          • -lA (la,le) : başla, elle
          • -n : gündüzün, ilkin, öğlen
        • Tamlayan-İlgi
          • -In (in,ın,un,ün) : başın, elin, kolun, gözün
        • Eşitlik
          • -CA (ca,ce,ça,çe) : bence, kurnazca, zekice, cocukça, kalleşçe / Çekim mi yapım eki olduğu tartışmalıdır
          • -CAk (cak,cek,çak,çek) : evcek, çabucak / Çekim mi yapım eki olduğu tartışmalıdır
          • -lAyIn (layın, leyin) : sabahleyin
        • Yön Belirtme
          • -(A)rA (ra,re,arı,eri) : son-ra, taş-ra, dış-(a)-rı, iç-(e)-ri
      • Aitlik
        • –kI : baştaki, koldaki, yüzdeki, dünkü, yarınki
      • Soru Eki
        • mI : güzel mi ?, soğuk mu ?
      • Yeterlik Eki
        • -(A)bil- : yemek yiyebilirsin, soru sora-bilir, kar yağabilir
    • Fiil Çekim Ekleri
      • Zaman Ekleri
        • Geniş Zaman
          • -(A/I)r (ar,er,ır,ir,ur,ür) : yapar, gelir
        • Görülen Geçmiş Zaman
          • -DI (dı,di,du,dü,tı,ti,tu,tü) : geldi, kırdı, durdu, öldü, yaptı, gitti, koştu, düştü
        • Duyulan Geçmiş Zaman
          • -mIş(mış,miş,muş,müş) : yapmış, gelmiş, ölmüş, koşmuş
        • Şimdiki Zaman
          • -(ı)yor : yapıyor, geliyor, ölüyor, koşuyor
        • Gelecek Zaman
          • -AcAk (acak,ecek) : yapacak, gelecek
      • Ek Fiil
        • Geniş Zaman
          • -DIr (dır,dir,dur,dür,tır,tir,tur,tür) : Güzel olan başdır, eldir, kıldır, dişdir, koldur, gözdür, yüzdür.
        • Görülen Geçmiş Zaman
          • -DI (dı,di,du,dü,tı,ti,tu,tü) : O başdı (baş idi)), eldi (el idi), kıldı (kıl idi), dişdi (diş idi), koldu (kol idi), gözdü (göz idi, yüzdü (yüz idi)
        • Duyulan Geçmiş Zaman
          • -mIş(mış,miş,muş,müş) : Adam yapmış (yapmıştır), gelmiş (gelmiştir), ölmüş (ölmüştür), koşmuş (koşmuştur)
        • İstek Kipi
          • -sA (sa,se) : Eğer bu iş güçse, yapma zorsa, severim güzelse.
      • Olumsuzluk
        • -mA (ma,me) : bunu yapma, gelme
      • Oldurgan - Ettirgen Çatı
        • -DIr (dır,dir,dur,dür,tır,tir,tur,tür) : yap-tır, seç-tir, kus-tur, küs-tür, al-dır, gez-dir, dol-dur, öl-dür
        • -t : başla-t, iste-t, otur-t
        • -Ir (ır,ir,ur,ür) : adamı yat-ır-dım, geç-ir-dim, düş-ür-düm, uç-ur-dum
      • Edilgen Çatı
        • -(I)n : temizle-n-di, yıka-n-dı, uçlu bul-un-du
        • -Il (ıl,il,ul,ül) : duvar yık-ıl-dı, imha ed-il-di, kov-ul-du , çöp dök-ül-dü
      • Dönüşlü Çatı
        • -(I)n : işe başla-n-dı, kız süsle-n-di, sev-in-di, kendisiyle öv-ün-dü, banyoda soy-un-du
        • -Il (ıl,il,ul,ül) : canı sık-ıl-dı
      • İşteş Çatı
        • -Iş (ış,iş,uş,üş) : sev-iş-tiler , bak-ış-tılar, kuşlar öt-üş-ür, uçartmalar uç-uş-tular
        • lAş (leş, laş) : telefon-laş-tık, bek-leş-tik
      • Sıklık
        • -AlA : ov-ala-mak, silk-ele-mek
        • -IştIr : serp-iştir, ov-uştur
        • -IklA : sür-ükle, say-ıkla
  • Yapım Ekleri
    • İsimden İsim Yapan Ekler
      • -A (a,e) : bez-e , komut-a,
      • -Aç (aç, eç) : kır-aç, top-aç
      • -Ak (ak, ek) : sol-ak, ben-ek
      • -Al (al,el) : güz-el, ulus-al, yer-el
      • -AlAk (alak, elek) : koz-alak, top-alak
      • -Am (am, em) : giz-em, ön-em
      • -An (an, en) : oğl-an, er-en
      • -An (an, en) : bel-en, toz-an
      • -Aş (aş, eş) : ad-aş, gün-eş
      • -Ar (şer, şar) : üç-er, beş-er
      • –ArI (arı, eri) : içeri, dışarı / Ek artık işlevsel değildir ve bazı kelimelerde yaşamaktadır
      • -At (at ,et) : baş-at, göl-et
      • -Ay (ay, ey) : düz-ey, kol-ay, gün-ey
      • -Az (az, ez) : ay-az, gen-ez
      • -arık : pus-arık
      • -cAğIz (cağız, ceğiz) : çocuk-cağız
      • -CI (cı,ci,cu,cü,çı,çi,çu,çü) : elci, kılcı, kolcu, gözcü, başçı, dişçi, kuşcu, sütçü
      • –lI (lı,li,lu,lü) : başlı, elli, kollu, gözlü, tuzlu
      • -CA (ca,ce,ça,çe) : bence, kurnazca, zekice, cocukça, kalleşçe / Çekim mi yapım eki olduğu tartışmalıdır
      • -CAk (cak,cek,çak,çek) : evcek, çabucak, yavrucak / Çekim mi yapım eki olduğu tartışmalıdır
      • -cel : gün-cel,ön-cel
      • -CIk (cık,cik,cuk,cük,çık,çik,çuk,çük) : dip-çik, pul-cuk, ufa-cık
      • -CIl (cıl,cil,cul,cül,çıl,çil,çul,çül) : insan-cıl, ev-cil, ot-çul
      • -cIlAyIn (cılayın, cileyin, culayın, cüleyin) : ben-cileyin
      • -ç : ana-ç, orta-ç
      • -çA (ça, çe) : il-çe , tarih-çe
      • -çak : kol-çak, ayak-çak
      • -çek : gök-çek
      • -çın : balık-çın, ayak-çın
      • -DA (da, de, ta, te) : söz-de, göz-de
      • -dak : bıngıl-dak, kıkır-dak
      • -DAm (dam, dem, tam, tem) : er-dem, gün-dem, yön-tem
      • -DAn (dan, den, tan, ten) : top-tan, iç-ten
      • –Daş (daş, taş) : vatandaş
      • -DIrIk (dırık, dirik, duruk, dürük) : boyun-duruk
      • -diven : el-diven
      • -düz : gün-düz
      • -enek : göz-enek
      • -GA (ga, ka, ge, ke) : bel-ge, im-ge, baş-ka
      • -GAn (gan, kan, gen, ken) : baş-kan, yel-ken, yedi-gen
      • -GI (gı, gi, gu, gü, kı, ki, ku, kü) : gözgü, edgü (iyi)
      • -gil : Ahmetgil, annegil
      • -gin : elgin
      • -k : kabu-k, topu-k
      • -kek : er-kek
      • -ki : akşamki, yarınki
      • -Il : ard-ıl, giz-il, çoğ-ul
      • -lA (la, le) : kışla , yayla
      • -lAk (lak, lek) : kışlak, yaylak, dişlek, ödlek
      • -lan : aslan, yılan
      • -lI (li, lı, lu, lü) : evli, atlı
      • -lI .. lI (li, lı, lu, lü) : gece-li gündüz-lü, iri-li ufak-lı
      • -lIk (lık,lik,lük,luk) : başlık, ellik, kolluk, gözlük
      • -leyin : sabahleyin, akşamleyin / Çekim eki iken artık yapım eki durumuna gelmiştir
      • -m : begü-m, hanı-m, bir-im
      • -mAç (maç, meç) : dilmaç
      • -mAn (man, men) : kocaman, egemen, dikmen, Türkmen
      • -mer : katmer
      • -mık : acımık, karımık
      • -msAr (mser, msar) : iyi-mser, kara-msar
      • -msI (msı, msi) : sarımsı, mavimsi
      • -mtIl (mtıl, mtil, mtul, mtül) : sarımtıl, acımtıl
      • -mtrak : sarımtrak, acımtrak
      • -n : yazın, kışın, ansızın, gerisin
      • -n : odun
      • -ncI (ncı, nci, ncu, ncü) : birinci, ikinci, onuncu
      • -rA (ra,re) : sonra, taşra, üzere / Ek artık işlevsel değildir ve bazı kelimelerde yaşamaktadır
      • -rAk (rak, rek) : küçürek, ufarak
      • -sAk (sak, sek) : tümsek, ıraksak
      • -sAl (sal, sel) : kutsal, kumsal, bölgesel
      • -sIz (sız,siz,suz,süz) : başsız, elsiz, kolsuz, gözsüz
      • -sI (sı, si, su, sü) : çocuksu, bulutsu
      • -sIk (sık, sik, suk, sük) : yüksük
      • -sIl (sıl, sil, sul, sül) : yoksul, varsıl
      • -sun : yoksun
      • -ş : maviş, minnoş
      • -şın : akşın, karaşın, sarışın
      • -(I)t : eş-it, yaş-ıt, karşı-t
      • -tay : kurultay, Danıştay
      • -tI (tı, ti, tu, tü) : gürül-tü, cızır-tı
      • -z : beniz, ikiz, üçüz
    • İsimden Fiil Yapan Ekler
      • -A (a,e) : yaş-a-mak, tür-e-mek
      • -Al (al,el) : az-al-mak , düz-el-mek
      • -An (an,en) : güc-en-mek, ut-an-mak
      • -At (at,et,ut,üt) : kap-at-mak , yön-et-mek, toz-ut-mak
      • -Ar (ar, er) : kız-ar-mak, mor-ar-mak
      • -Ar (ar, er) : baş-ar-mak, ev-er-mek
      • -Aş (aş, eş) : gür-eş-mek,yan-aş-mak
      • -DA (da, de, ta, te) : al-da-t-mak , is-te-mek
      • -DA (da, de, ta, te) : çatır-da-mak, parıl-da-mak
      • -I (ı,i) : ağır-ı (ağrı), sık-ı-n-mak, taş-ı-mak
      • -k : acı-k-mak, gec-ik-mek, bir-ik-mek, göz-ük-mek
      • -kIr (kır, kir, kur, kür) : fış-kır-mak, püs-kür-mek
      • -l : ince-l-mek, kısa-l-mak
      • -lA (la,le) : kap-la-mak, göz-le-mek
      • -lA (lan,len) : av-lan-mak, ev-len-mek
      • -ImsA : az-ımsa-mak, küçü-mse-mek
      • -r : beli-r-mek, deli-r-mek
      • -rgA : yad-ırga-mak, esi-rge-mek
      • -sA : önem-se-mek, su-sa-mak
      • -sIn : gereksin-mek, yüksün-mek
    • Fiilden İsim Yapan Ekler
      • -(A)nAk : göre-nek , ol-anak
      • -(A)v : sın-av, gör-ev, işle-v, gör-ev
      • -(A)y : dik-ey, düş-ey, ol-ay
      • -Aç : büyüt-eç, sark-aç
      • -AGAn : dur-ağan, gez-e-gen, ol-ağan
      • -AGI : kaş-ağı, yap-ağı
      • -Ak : bin-ek, dön-ek, sap-ak, uç-ak
      • -AlAk : yat-alak, çök-elek, as-alak
      • -AlgA : çiz-elge bit-elge, kon-alga
      • -Ak (ak,ek) : tut-ak
      • -Am : dön-em, kur-am, tut-am
      • -AmAç : dön-emeç, tut-amaç
      • -AmAk : bas-amak, tut-amak
      • -AmIk : boz-amık
      • -An : bak-an,düz-en, kap-an
      • –Ar (ar, er) : yazar, çizer
      • -ArI (arı, eri) : göç-eri, uç-arı
      • -AsI : giy-si, ol-ası, ver-esi
      • -mbAç: dolam-baç, sakla-mbaş
      • -CA (ca, ce) : eğlen-ce, dinlen-ce, düşün-ce
      • -cAk (cak, cek) : salın-cak, erin-cek
      • -ceme : sür-üm-ceme
      • -daç : an-daç
      • -DI (di, dı, du, dü, ti, tı, tu, tü) : uy-du, çık-tı, gir-di, piş-ti
      • -dıç : an-dıç
      • -DIk : bilin-dik, tanı-dık
      • -dırak : kay-dırak
      • -ebe : göç-ebe
      • -GA : bil-ge, böl-ge, süpür-ge
      • -GAç : kıs-kaç , süz-geç, yüz-geç
      • -GAn : çekin-gen, kay-gan
      • -GI : bil-gi , sev-gi
      • -GIç : dal-gıç, bil-giç
      • -GIn : bil-gin, geç-iş, uç-uş
      • -güt : ör-güt
      • -I : ayr-ı, doğr-u, yaz-ı, san-cı
      • -IcI : al-ıcı , veri-ici
      • -Iş : bak-ış, geç-iş, uç-uş
      • -k : açı-k, dile-k, del-ik
      • -Im : bil-im, böl-üm, kur-um
      • -mA : böl-me, in-me , kuşalt-ma, yapma
      • -mAcA : bul-maca, gül-mece
      • -mAç : de-meç , yırt-maç
      • -mAk : çak-mak, il-mek, ye-mek
      • -mAn : az-man, eğit-men, öğret-men
      • -mAz : yara-maz, ay-maz, tüken-mez
      • -mIk : il-mik, kıy-mık, kus-muk
      • -mUr : kö-mür, yağ-mur
      • -MIş : dol-muş, er-miş, Dur-muş
      • -In : ak-ın, ek-in, yığ-ın
      • -nç : bil-inç, dir-enç, sev-inç
      • -ntI : çık-ıntı, dök-üntü, sapla-ntı
      • -pak : kay-pak
      • -SAl : gör-sel, işit-sel, uy-sal
      • -sI : sin-si, tüt-sü
      • -ş : tanı-ş, oyna-ş
      • -(I)t : anı-t, geçi-t, um-ut
      • -van : yay-van
      • -IcIU (ıcı, ici, ucu, ücü) : yapıcı, gidici, yutucu, sövücü
    • Fiilimsiler
      • İsim-Fiil - Mastar
        • -mA (ma,me) : Güzeldir kardan adam yap-ma, aniden öl-me kötüdür
        • -mAk (mak,mek) : kardan adam yap-mak, rahatça öl-mek
        • -Iş (ış) : gel-iş, yat-ış, kop-uş
      • Sıfat-fiil
        • Geniş Zaman
          • -An (an,en) : yap-an adam, gel-en adam
          • -mAz (maz, mez) : aşıl-maz yollar, giril-mez deniz
          • -r : oyna-r başlık
          • -ar : bak-ar kör
          • -AsI (ası, asi) : yıkıl-ası dünya, öl-esi-ye sevmek, don-ası-ya kadar
          • -AcAn : sev-ecen, ev-ecen
          • -kAn (kan, ken) : çalışkan, girişken
          • -Inç (ınç, inç, unç, ünç) : gülünç
        • Geçmiş Zaman
          • -DIk : tanı-dık , bilin-dik
          • -mIş : bil-miş adam
        • Gelecek Zaman
          • -AcAk : ak-acak kan
      • Zarf-fiil
        • -A (a,e) : sor-a sor-a, gid-e gid-e
        • -AcAk (acak, ecek) : boş dur-acağ-ına çalış
        • -AlI : gide-li, ala-lı
        • -ArAk (arak, erek) : yaparak, bilerek
        • -DI : git-ti-n gideli, don-du-m dolalı
        • -DIkçA (dıkça, dikçe, tıkça, tikçe, dukça, dükçe, tukça, tükçe) : sev-dikçe , yaşa-dıkça
        • -DIk : gel-diğ-im-de , öl-düğ-ün-de
        • -mAktAnsA (maktansa, mektense) : ölmektense, durmaktansa
        • -mAdAn (madan, meden) : bil-meden, sor-madan
        • -Ip (ip, ıp, up, üp) : al-ıp, koş-up
        • -ken : koşarken, düşerken
        • -IncA : sevin-ce, görün-ce
        • -Ip (ip, ıp, up, üp) : al-ıp, koş-up
        • -I (ı,i,u,ü) : sor-u-ver , gül-ü-ver
        • -Ir .. -mAz : (ar-maz, ar-mez, er-maz, er-mez, ur-maz, ur-mez, ür-maz, ür-mez): öt-er ötmez , otur-ur otur-maz
    • Fiilden Fiil Yapan Ekler
      • -DIr (dır, dir, dur, dür, tır, tir, tur, tür) : öl-dür-mek, dur-dur-mak
      • -In (ın, in, un, ün) : öv-ün-mek
zafer.teker , 07.03.2022

Bu Sayfayı Paylaş:

Fibiler Üyelerinin Yorumları


Tüm üyeler içeriklere yorum ekleyerek katkıda bulunabilir : Yorum Gir

Misafir Yorumları




Bu Sayfayı Paylaş:

İletişim Bilgileri

Bize Yazın   mh@fibiler.com     fibiler@googlegroups.com

Takip Et

Her Hakkı Saklıdır. Bu sitede yayınlanan tüm bilgi ve fikirlerin kullanımından fibiler.com sorumlu değildir. Bu sitede üretilmiş , derlenmiş içerikleri, fibiler.com'u kaynak göstermek koşuluyla kendi sitenizde kullanılabilirsiniz. Ancak telif hakkı olan içeriklerin hakları sahiplerine aittir