Bir cümlede eylem, olay, süreç veya durumu anlatan sözcük veya sözcüklere yüklem adı verilir. Kurallı cümlelerde yüklem her zaman cümlenin sonunda bulunur. Yüklem bir eylem olabileceği gibi bir ada eklenen ek eylem de olabilir :
Cümle | Açıklama |
Ben geldim | geldim yüklem |
Adam kapıdadır | kapıdadır yüklem |
Ev çok güzeldi | güzeldi yüklem |
Çocuk uyuyordu | uyuyordu yüklem |
Yüklem birden fazla sözcükten oluşabilir :
Cümle | Açıklama |
Onu merak ediyordu | merak ediyordu yüklem |
Hayat uzun bir yoldur | uzun bir yoldur yüklem |
O kardeşlerin en güzelidir | kardeşlerin en güzelidir yüklem |
Burada dikkat edilmesi gereken söz gruplarının parçalanmamasıdır. Örneğin hayat uzun bir yoldur cümlesinde uzun bir yol ifadesi bir tamlamadır ve parçalanmaması gerekir. Bu nedenle bütün olarak yüklem uzun bir yoldur ifadesidir. Benzer şekilde merak etmek bir kalıptır ve sadece etmek yüklem olarak alınamaz. Kardeşlerin en güzeli de bir tamlamadır ve parçalanamaz. Bu nedenle yüklem kardeşlerin en güzelidir ifadesidir.
En çok yapılan hata yüklemleri sadece eylem veya ek eylemin olduğu sözcüğün alınmasıdır. Eğer kalıplaşmış bir ifade veya tamlama var ise bütün olarak almak gerekir.
Bazen birden fazla yüklem olabilir. Bu durum aslında birden fazla cümlenin olması ile ilgilidir.
Cümle | Açıklama |
Adam geldi, biraz bakındı, sonra da gitti. | Aslında burada üç farklı cümle vardır : Adam geldi. Adam biraz bakındı. Adam sonra da çekip gitti |
Görüldüğü gibi aslında aynı özneyi tekrar yazmamak için cümleler virgül ile birleştirilmiştir.
Bazı öğelerin bilerek yazılmadığı cümlelere eksiltili cümle adı verilir. Bu tür cümlelerde yüklem yazılmayabilir.
Cümle | Açıklama |
Az veren candan, çok veren maldan | Burada yüklem yok. Ancak verir eylemi yüklemdir ve yazılmamıştır. |
Hava durgundu. Ne ses ne gürültü ... | Bu cümlede de var(dır) ek eylemi yüklemdir ve yazılmamıştır |
Bazen yüklem vurgu için tekrarlanır, da bağlacı, mı soru eki ve ki eki gelebilir. Bu durumda bu ekler de yükleme dahil edilir :
Cümle | Açıklama |
Beni sever mi ki ? | Sever mi ki bütün olarak yüklemdir. |
Hayat boş, bomboş | Boş, bomboş bütün olarak yüklemdir |