Bir cümlenin olması için en az bir çekimli eylem olmalıdır. Tek bir çekimli eylem aynı zamanda bir cümledir. Aşağıdaki örneklerin hepsi aynı zamanda bir cümledir :
- Geldim
- Gel
- Gelsin
- Gelmem
- Gelsinler
- Gelmem
- Geliyorlar
Cümleler en az bir eylem ve bu eylemi yapan veya süreçten etkilenen bir öğeden oluşur.
| Cümle | Açıklama |
| Geldim | gel- eylem, birinci tekil kişi eylemi yapan |
| Üşüyorum | üşü- bir eylem, üşüyen birinci tekil kişi |
| Gidiyorsun | Git- bir eylem, gitme işini yapan ikinci tekil kişi |
| Seviyorlar | Sev- bir eylem sevenler üçüncü çoğul kişi |
Ancak bazen eylemi yapan belirsiz ve bilinmez :
| Cümle | Açıklama |
| Çiçekler sulandı | sulan- eylem, ancak sulayan belli değil |
| Kitaplar okundu | okun- eylem, okuyan belli değil |
Cümledeki yüklem bazı öğelerle desteklenebilir.
| Cümle | Açıklama |
| Dün geldim | gel- eylem, birinci tekil kişi eylemi yapan. Dün yardımcı öğe |
| Evde üşüyordum | üşü- bir eylem, üşüyen birinci tekil kişi. Evde yardımcı öğe |
| Ne zaman gidiyorsun ? | Git- bir eylem, gitme işini yapacak ikinci tekil kişi. Ne zaman yardımcı öğe |
| Beni seviyorlar | Sev- bir eylem sevenler üçüncü çoğul kişi. Ben yardımcı öğe |
Cümleler . (nokta), ? (soru işareti), ! (ünlem işareti), … (üç nokta) ve : (iki nokta üst üste) ile bitirilir. Eğer yazıda bir cümle bu işaretlerden herhangi ile bitirilmezse cümleler birbirine karışır ve yazım hatası oluşur. Cümlelerin ilk harfi de her zaman büyük harfle başlar. Kemal Sunal'ın Umudumuz Şaban filminden unutulmaz bir konuşma :
Niçin çıktım? Nasıl çıktım? Bunu izaha gerek yok arkadaşlar! Gördünüz, yürüdüm çıktım! Ama, çıkmamış da olabilirim... Çıkmışsam çıkmışımdır, çıkmamışsam çıkmamışımdır. Görünen köy... Uzakta değildir. Buraya çıktık da sonradan çıkmadık mı dedik ? Bunlar bi takım uydurma laflardır. Sahi ya ben buraya neden çıktım? Kim çıkardı beni buraya ?
