Genel olarak sözcükler dört farklı anlam verirler :

• Gerçek anlam : Bir sözcüğün ilk çıktığı andaki anlamı olarak düşünülebilir. Sözcüğün ilk akla gelen anlamıdır. Diğer anlamlar gerçek anlamdan türerler
• Yan anlam : Bir sözcüğün gerçek anlamına yakın, onunla ilgili olan ancak farklı bir anlam vermesi durumudur. Çoğunlukla ana anlama benzetilerek veya çağrışıp yaparak yan anlamlar türetilir.
• Mecaz anlam : Bir sözcük gerçek anlamında tamamen farklı bir anlam verecek şekilde kullanılmasıdır. Çoğunluk somut olan gerçek bir sözcük soyut bir anlam kazanmıştır.

Bunun dışında terim , yansıma anlamı vermesi, somut veya somut olması şeklinde farklı anlamlardan sınıflandırılabilir.

Tanım: Bir sözcüğün ilk çıktığı ve sözcük kullanıldığında akıllara ilk gelen anlam. Diğer anlamlar gerçek anlamdan türerler

Tanım: Bir sözcüğün gerçek anlamına yakın, onunla ilgili olan ancak farklı olan anlamı. Çoğunlukla ana anlama benzetilerek veya çağrışıp yaparak yan anlamlar türetilir.

Tanım: Bir sözcük gerçek anlamında tamamen farklı bir anlam verecek şekilde kullanılması. Çoğunluk somut olan gerçek bir sözcük soyut bir anlam kazanmıştır.

Bir sözcüğün ilk çıktığı andaki anlamı olarak düşünülebilir. Sözcüğün ilk akla gelen anlamıdır. Diğer anlamlar gerçek anlamdan türerler.

• Kolun nerede
• Pencereden bak
• Ağaç sallandı

Bir sözcüğün gerçek anlamına yakın, onunla ilgili olan ancak farklı bir anlam vermesi durumudur. Çoğunlukla ana anlama benzetilerek veya çağrışıp yaparak yan anlamlar türetilir.

Cümle	Açıklama
Kapının kolu	Kol gerçek değil yan anlamdadır
Anahtar çekmecenin ikinci gözünde	Göz gerçek değil yan anlamdır
Masanın ayakları kısa	Ayak gerçek değil yan anlamdır
Villa denize bakıyor	Bak- eylemi yan anlamdır

Bir sözcük gerçek anlamında tamamen farklı bir anlam verecek şekilde kullanılmasıdır. Çoğunluk somut olan gerçek bir sözcük soyut bir anlam kazanmıştır.

Cümle	Açıklama
Boş sözler bunlar	Boş, anlamı olmayan, değersiz anlamında mecaz olarak kullanılmıştır
Suçlu olmayan temiz bir adamdı	Temiz, suç işlememiş anlamında mecaz olarak kullanılmıştır
Adama sert davranma bu kadar	Sert, kırıcı, incitici şekilde davranma anlamında mecaz olarak kullanılmıştır

Bir sözcüğün bir meslek, bilim, spor, sanat vb.. dallarında özel anlamlara gelmesi durumudur. Anlam sadece o dal için geçerlidir.

Cümle	Dal
Notaları doğru kullan	Müzik
Üçgenin açılarını bul	Matematik
Adam müebbet yedi	Hukuk
Hasta ext oldu	Tıp

Terimler, gerçek, yan veya mecaz anlam veriyor olabilir. En önemli özelliği bir dalda özel bir anlam vermesidir.

azı sözcükler doğadaki veya yaşamdaki seslerin insanlar tarafından taklit edilmesi ile oluşur. Anlamı doğadaki bir sestir.

Cümle	Açıklama
Arı vızıltıyor	Vızıltı arının çıkardığı sesten türer
Şalale şırıtlısı ne güzel	Şırıltı sus sesinden türemiştir
Bir aslan miyav dedi minik fare kükredi	Miyav kedi, kükreme de aslanın çıkardığı sesten türemiştir.

Doğada bulunan, kütlesi ve hacmi olan, duyu organlarıyla algılana bilen kavramlar somut anlamlıdır. Eğer duyu organlarıyla algılanmıyorsa, insanların zihninin bir ürünü ise soyut anlamlıdır.

Cümle	Açıklama
Şimşek sesi ürküttü	Şimşek ve ses somut, ürk- eylemi soyuttur (ses doğada olan, duyu ile algılandığı için somuttur, görmeniz, dokunmanız gerekmez)
Adamdan nefret ediyorum	Adam somut, nefret et- soyuttur
Sevdim Ali'yi	Sev- soyuttur. Ali somuttur.

Normal durumlarda somut olan sözcükler mecaz anlamıyla veya yan anlamla soyut özellik kazanabilirler. Buna soyutlama adı verilir.

Cümle	Açıklama
İçimde boşluk var sıkıldım işten	Boşluk aslında somut anlamda iken burada mecaz yoluyla soyut anlamda kullanılmıştır
Çok taş kalplidir	Taş sözcüğü somutken soyut anlam verilmiştir. Benzer şekilde kalp de somut bir organ iken soyut anlamda kullanılmış

Normelde soyut anlama gelen bir sözcük somut anlamda kullanılabilir. Buna da somutlama adı verilir.

Cümle	Açıklama
Bileğine çok güveniyor	Bilek somut bir anlamken burada soyut anlamdaki "güç, kuvvetli, dirençli" olma anlamında kullanılmıştır
İyiler hiç ölmez	İyi soyut iken iyiler ile somut olarak insanlar anlatılmıştır

Sayılabilen, ölçülebilen, azalıp çoğalabilen özellikleri gösteren sözcüklere nicel anlamlı diğer sözcüklere ise nitel anlamlı sözcükler adı verilir.

Cümle	Açıklama
Uzun çocuk	Uzun nicel anlamlıdır
Yakın mı buraya	Yakın nicel

Bazen cümlede kullanımına göre nicel veya nitellik değişebilir.

Cümle	Açıklama
Yakın arkadaştık	Yakın burada nitel

Sözcükler arasında anlamlarına göre ilişkiler vardır. Örneğin iki sözcük aynı anlama veya zıt anlama gelebilir. Veya sesleri aynı olmasına rağmen farklı anlamlar verebilirler.

• Eş Anlam : Tamamen aynı anlama gelen iki sözcük
• Yakın Anlam : Anlamları benzer ve yakın olmakla birlikte tam olarak birbiri yerine kullanılmayan sözcükler
• Karşıt Anlam : Birbirine tamamen karşı anlamlara gelen sözcükler
• Eş Sesli : Sadece ses benzerliği olan anlam olarak hiç ilgisi bulunmayan sözcükler

Tamamen aynı anlama gelen iki sözcük eş anlamlı sözcüklerdir. Birbirlerin yerine çoğunlukla kullanılabilirler.

Cümle	Açıklama
Cevap ver	Yanıt ver
Size bir ileti geldi	Size bir mesaj geldi
Bir şartı vardı	Bir koşulu vardı

Ancak "kara gün dostu" ifadesi yerine "siyah gün dostu" denilemez. Kara sözcüğünün soyut anlamı ile siyah eş anlamlı değildir.

Anlamları benzer ve yakın olmakla birlikte tam olarak birbiri yerine kullanılmayan sözcükler yakın anlamlıdır.

Cümle 1	Cümle 2
Adamı tuttum	Adamı yakaladım
Bana darıldı mı ?	Bana küstü mü?
Doğru konuşmadın	Dürüst konuşmadın

Bazı sözcükler kullanımına göre değişebilir. Örneğin siyah ve kara renk anlamında eş anlamlıdır.

Birbirine tamamen karşı anlamlara gelen sözcüklerdir. Beyaz-siyah, güzel-çirkin, iyi-kötü gibi.

Cümle 1	Cümle 2
Soğuk çay güzeldir	Sıcak çay güzeldir
Kirli mi ?	Temiz mi ?

Karşıtlık gerçek anlamlar veya mecaz anlamlar arasında olur. Gerçek anlam ile soyut anlam karşıtlık oluşturmaz.

Cümle 1	Cümle 2
Geçmişi temiz adam	Kirli oda (burada temiz-kirli karşıt değildir)

Sadece ses benzerliği olan anlam olarak hiç ilgisi bulunmayan sözcükler eş seslidir.

Cümle 1	Cümle 2
Gül güzel bir çiçektir	Ne olur biraz gülsen
Hayat gülmedi bana	Yüz lira mı ?
Yüz verdik astar ister	Karaya doğru yüz