Noktalama İşaretleri

Üst Kategoriler :

Bu Kategoriye İçerik Girin veya Soru Sorun

Bu Sayfayı Paylaş:

İçindekiler-Dizin

Noktalama İşaretleri Kategorisi ile İlgili Kavramlar

Tanım: Bir yazının daha iyi okunması ve daha kolay anlaşılması amacıyla yazıya eklenen nokta (.) , virgül (,) , iki nokta üst üste (:), noktalı virgül (;) , kesme (') , üç nokta (...) , soru işareti (?) , ünlem işareti (!), kısa çizgi (-), uzun çizgi (--) , eğik çizgi (/), ters eğitik çizgi (\) , tırnak işareti ("), tek tırnak işareti ('), denden işareti (") , ayraç ( ( ile açma, ) ile kapama) , köşeli ayraç ([ ile açma, ] ile kapama ) gibi işaretler

Nokta

Tanım: . işareti ile gösterilir. Cümlelerin sonunda, kısaltmaların sonunda (Prof. gibi) , sıra belirten sayıların sonunda (1. gibi), tarih biçiminde (1.1.1976 gibi) , saat ve dakikayı birbirinden ayırırken (9.05 gibi) vb. şekilde kullanılır

Virgül

Tanım: , ile gösterilir. Benzer kelime veya kelime gruplarını, anlam karışıklılığı olmaması için kelime veya cümleleri birbirinden ayırmak , belirginleştirmek için kullanılır

Noktalı Virgül

Tanım: ; ile gösterilir. Birbirine bağlı cümleleri biribirnden ayırmak için kullanılır. Ayrıca virgül (,) içeren ifadeleri ve cümleleri birbirinden ayırmak için de (, kullanılsaydı cümleler ve kelime grupları karışabilirdi) kullanılır

İki Nokta

Tanım: : ile gösterilir. Genellikle bir kelime ve cümle sonunda açıklama için veya konuşma metinlerinde konuşanın adından sonra kullanılır

Üç Nokta

Tanım: ... şeklinde gösterilir. Çoğunlukla yazılmak istenmeyen yerlerde veya bir cümlenin yazılmayan devamı olduğu belirtmek için kullanılır

Soru İşareti

Tanım: ? ile gösterilir. Soru cümlelerinde veya bir şeyin bilenemediğini belirtmek için kullanılır

Ünlem İşareti

Tanım: ! işareti ile gösterilir. Çoğunlukla duyguları belirtmek için kullanılır. "Aşk olsun !" , "Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir, ileri!" örnek verilebilir

Kısa Çizgi

Tanım: - ile gösterilir. Satıra sığmayan kelimelerin alt satırdan devam ettiğini göstermek için kullanılır. ve , ile , ila anlamlarında da ("Aydın-İzmir yolu" , "Türkçe-Fransızca Sözlük" gibi ) kullanılır

Uzun Çizgi

Tanım: — ile gösterilir. Yazılarda bir konuşmayı belirtmek için konuşma satırının başına konulur

Eğik Çizgi

Tanım: / ile gösterilir. Tek satırda bir şiiri göstermek için mısra aralarına konulur. Adreslerde aparmant numarası ile daire numarası arasına, şehir ile ülke arasına konulur

Tırnak İşareti

Tanım: “ ve ” ile gösterilir. Başka bir yazıdan aynen alınan yazıların başına ve sonuna konulur. Cümle içinde karışıklığı önlemek için bazı isimler tırnak içerisine belirtilmektedir

Tek Tırnak İşareti

Tanım: ‘ ’ ile gösterilir. çift tırnak işareti arasındaki bir cümlede tekrar çift tırnak kullanımı gerekli olduğunda çift tırnak yerine tek tırnak işareti kullanılır. "Edebiyat öğretmeni “Şiirler içinde ‘Han Duvarları’ gibisi var mı?” dedi ve Faruk Nafiz’in bu güzel şiirini okumaya başladı" cümlesinde Han Duvarları tek tırnak içerisine alınmıştır

Cümlelerin sonunda
Kısaltmaların sonunda. Prof. , Alb. , Sok. gibi
Sıra belirten sayıların sonunda. 3. (üçüncü) , 5. (beşinci) gibi
Tarihlerde. 1.1.1974 gibi
Saat ile Dakika arasında. 9.05 gibi
Dört ve dörtten büyük sayılarda üçlü grupların arasına koyulur. 1.234.123 gibi
Bir liste şeklindeki yazıda maddelerin rakam ve harflerinden sonra . 1. 2. 3. şekilde giden maddelerde kullanılır.
Virgül ile sıralanmış rakam veya sayılardan son sayının sonunda. "3,4 ve 7. maddeler" gibi.
Çizgi ile aralık belirmek için kullanılan raklamların ikincisinin sonunda. "2-5. yüzyıllar arasında" gibi.
Kitap, dergi künyelerinin sonuna
Matematikte çarpma yerine. 2.2=4 gibi
İnternet adreslerinde : htpp://www.fibiler.com

Virgül İşaretinin Kullanıldığı Yerler

Virgül işareti aşağıdaki yerlerde kullanılır :

Peş peşe yazılan benzer görevde kelime veya kelime gruplarını ayırmak için. "Ali,Veli,Kemal geldi" gibi
Arka arkaya yazılan cümleleri ayırır. "Geldik, gittik, gördük ve mutlu olduk" gibi
Hitap ifadelerinden sonra koyulur. "Efendiler, daha gidecek çok yolumuz vardır" gibi.
Özne yerine kullanılan bu, şu gibi kelimelerden sonra koyulur. "Bu , benim için doğru bir şeydir" gibi
Adlaşmış sıfatlardan sonra anlam karışıklığı yaratılmaması için koyulur. , "Hırsız, çocuğu kovaladı" gibi.
Anlama güç kazandırmak için tekrarlanan kelimeler arasına konulur. "Akşam, yine akşam, yine akşam" gibi
Kendisinden sonraki cümleye bağlı ret, kabul, teşvik vs.. bildiren "hayır, yok, evet, peki, pekâlâ, tamam, olur, hayhay, başüstüne, öyle, haydi, elbette" gibi kelimelerden sonra koyulur. "peki, gidelim o zaman" gibi
Tırnak içinde yazılmayan alıntıları belirtmek için alıntı cümlesinin sonuna koyulur. "Adana’ya yarın gideceğim, dedi." cümlesinde "Adana’ya yarın gideceğim" ifadesi alıntı bir cümledir
Konuşma çizgisinden sonraki alıntı cümlesinin sonuna konulur. "– Bu akşam Datça’ya gidiyor musunuz, diye sordu" cümlesinde "Bu akşam Datça’ya gidiyor musunuz" alıntı bir cümledir
Cümle içinde ara söz veya cümlelerin başına ve sonuna koyulur. "Zemin bu kadar koyu bir kırmızıya dönüşünce, bir an için de olsa, belirginliğini yitiriverdi sivilceleri" cümlesinde "bir an için de olsa" ifadesi , arasına alınmıştır ve ara cümledir
Cümle başında vurgulanmak istenen bir kelime var ise bu kelimeden sonra koyulur. "Yarın, kesinlikla buraya geleceksin" kelimesinde yarın özellikle belirtilmek istenmiştir
Sayılarda kesirleri belirtmek için koyulur. 3,14 gibi
Uzun bir cümlede baştaki öznenin belirgin olması için öznenin sonuna konur. "Saniye Hanımefendi, merdivenlerde oğlunun ayak seslerini duyar duymaz, hasretlisini karşılamaya atılan bir genç kadın gibi koltuğundan fırlamış ve ona kapıyı kendi eliyle açmaya gelmişti" cümlesinde Saniye Hanımefendi'den sonra virgül koyulmuştur.
Edebiyat eserlerinde konuşma bölümünden (- ile başlayan cümle) önce koyulur

Noktalı Virgül'ün Kullanıldığı Yerler

Noktalı virgül kullanıldığı yerler aşağıdaki gibidir :

İçerisinde virgül bulunan ifadeleri veya cümleleri birbirinden ayırmak için kullanılır. "Türkiye, İngiltere, Azerbaycan; Ankara, Londra, Bakü" , "At ölür meydan kalır; yiğit ölür şan kalır" gibi
Önceki cümleye “fakat,oysa ,lakin,ancak,çünkü…” gibi bağlaçlarla bağlanan cümlelerde bağlaçlardan önce kullanılır. "Bu romanı inceledim ; fakat pek beğendiğimi söyleyemem."
Özneden sonra virgül ile ayrılmış kelimeler var ise özneyi belirtmek için kullanılır. "Murat ; Hasan,Ali ve Osman'dan daha çalışkanmış" gibi

İki Nokta Kullanıldığı Yerler

İki nokta işareti aşağıdaki yerlerde kullanılmaktadır :

Karşılıklı konuşmayı gösteren metinlerde konuşan kişinin sözlerinden önce kullanılır. "Ali : gel buraya. Veli : gelmem" gibi.
Bir kelime veya cümle hakkında açıklama veya örnek vermeden önce kullanılır. "En sevdiğimiz sanatçılar : Neşet Ertaş, Zeki Müren, Barış Manço" gibi.
Alıntı cümlelerinden önce kullanılır. Hacı Bektaş-ı Veli: "Eline,beline,diline sahip ol" demiş , cümlesi örnek verilebilir.
Uzun ünlüleri belirtmek için dilbilgisinde kullanılır. a:ile, ka:til gibi
Matematikte bölme işareti yerine kullanılır. 4:2=2 gibi

Üç Nokta Kullanıldığı Yerler

Üç nokta kullanıldığı yerler aşağıdaki gibidir :

Tamamlanmamış , tamamı yazılmak istenmeyen veya devamı okuyucunun hayal dünyasına bırakılan cümlelerin sonlarına konur. "Bir türlü gülemedim ..." gibi.
Açık olarak yazılmak istenmeyen kelimelerde yazılmak istenmeyen yer için kullanılır. "Kılavuzu karga olanın burnu b...an çıkmaz" gibi
Karşılıklı konuşma metinlerinde tam cevap verilmediği zaman veya cevabın kesildiğini belirtmek için kullanılır.
"Ve benzeri" veya "Ve saire" anlamı vermek için kullanılır. "Bu köyün insanları konukseverdir,alçakgönüllüdür,iyidir…" gibi.

Soru İşaretinin Kullanıldığı Yerler

Soru işareti aşağıdaki yerlerde kullanılır :

Soru cümlelerinin sonunda kullanılır. "Saat kaç ?" gibi
Bir bilginin bilinmediğini veya kesin bilinmediğini belirtmek için kullanılır. "Yunus Emre (1240 ?-1320)" , "1496 (?) yılında doğan Fuzuli ..." gibi.

Ünlem İşaretinin Kullanıldığı Yerler

Ünlem işareti aşağıdaki yerlerde kullanılır :

Sevinç, kıvanç, acı, korku, şaşma gibi duyguları belirtmek için cümlenin sonunda kullanılır. "Aşk olsun !" gibi.
Seslenme, hitap ve uyarı gibi duyguları belirtmek için kullanılır. "Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir, ileri!" gibi.
Kinaye, küçümseme anlamı için (!) şeklinde kullanılır. "Adam, akıllı (!) olduğunu söylüyor" cümlesinde akıllı konusunda küçümseme yapılmıştır

Kısa Çizgi Kullanıldığı Yerler

Kısa çizgi aşağıdaki yerlerde kullanılır :

Satıra sığmayan kelimelerde bölünürken satırın sonuna konur
ve, ile , ila gibi anlamlara gelecek şekilde iki kelime arasına konulur. "Aydın-İzmir yolu" , "Türkçe-Fransızca Sözlük" gibi
Farsça ve Arapçadan geçen kelimeler ile yapılan isim tamalamasında ve birleşik isimlerde kullanılır. "âteş-perest" , "Cemiyet-i Akvâm" gibi
Cümle içinde ara söz (ana cümle dışında ek olarak söylenen cümle) için başında ve sonunda kullanılır
Heceleri göstermek için kullanılır . "ya-zar-lık" gibi
Kelimelerin kök , gövde ve eklerini, fiilerin köklerini göstermek için kullanılır. "gör-gü-süz-lük", "al-, dur-" gibi
Matematikte çıkarma işlemi ve eksi sayıları belirtmek için kullanılır. 4-2=2, -2, -273 gibi

Eğik Çizginin Kullanıldığı Yerler

Eğik çizgi aşağıdaki yerlerde kullanılır :

Bir şiirin satırları tek bir satırda yazılacağı zaman satırların arasına konulur. "Korkma! Sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak / Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak / O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak / O benimdir, o benim milletimindir ancak." gibi
Adreslerde aparmant numarası ile daire numarası arasına, şehir ile ülke arasına konulur. "X Sokağı No: 34/2 Fatih/İstanbul"
Bazı tarih yazılışında biçimlerinde gün, ay , yıl aralarına konulur. 1/12/1974 gibi
Matematikte bölme işareti olarak kullanılır. 4/2=2 gibi

Tırnak İşaretinin Kullanıldığı Yerler

Tırnak işareti aşağıdaki yerlerde kullanılır :

Başka bir yazıdan olduğu gibi aktarılan yazıların başına ve sonuna koyulur
Cümlede karışıklık olmaması için bazı isimler, özel adlar tırnak içinde yazılır. "Bugün öğrenciler “Kendi Gök Kubbemiz” adlı şiiri incelediler." gibi
Vurgulanmak istenen ifadeler tırnak içinde kullanılır. "Yeni bir “barış taarruzu” başladı" gibi
Karşılıklı konuşma metinlerinde konuşma çizgisi yerine konuşma metni tırnak içine alınır
Bir cümlede bir kelimenin veya kelime grubunun Türkçe dışında başka bir dilden olduğu belirtmek için tırnak içine alınır. "Köpeğin İngilizce karşılığı “dog”dur." gibi

Parantez İşaretinin Kullanıldığı Yerler

Parantez işareti Kullanıldığı yerler aşağıdaki gibidir :

Cümledeki anlamı tamamlayan ek bilgi vermek için kullanılır. "Anadolu kentlerini, köylerini (Köy sözünü de çekinerek yazıyorum.) gezsek bile görmek için değil, kendimizi göstermek için geziyoruz" gibi. Örneğin tiyatro eserlerinde konuşan hakkında bilgi parantez içerinde verilir
Aynı anlama gelen ifadeler ayrı olarak parantez içerisinde verilirler. "İnsan ikrarından (sözünden), hayvan yularından tutulur" gibi
Alıntı yapılan yerlerde eser veya yazı belirtmek için kullanılır. Örnek : "Hayatta en hakiki mürşit ilimdir." (M. Kemal Atatürk)
Bir sözde kinaye, alay var ise (!) ile kullanılıdır. "Ne kadar akıllı (!) bir insandır o" gibi
Bilinmeyen veya kesin olarak bilinmeyen bir bilginin yanına (?) şeklinde koyulur. "1496 (?) yılında doğan Fuzuli." gibi.
Listelerde liste maddelerinin sonunda kullanılır. 1) , A) , i) gibi

Kesme İşaretinin Kullanıldığı Yerler

Kesme işareti kullanıldığı yerler aşağıdaki gibidir :

Özel isimlere gelen ekler (iyelik, durum ve bildirme ekleri) kesme işareti ile ayrılır. Atatürk’üm, Fatih Sultan Mehmet’e gibi
Özel isimlerden sonra gelen saygı ve ünvan ifadelerinde eklerden önce kullanılır. Ayşe Hanım’dan , Enver Paşa’ya gibi
Kısaltmalardan sonra gelen ekleri ayırmak için kullanılır. TV’ye, TBMM’nin gibi
Bir ek veya harften sonra gelen eki ayırmak için kullanılır. "a’dan z’ye" , "Türkçede -lık’la yapılmış sözler" gibi
Sayılara gelen ekleri ayırmak için kullanılır. 1985’te, 8’inci madde gibi
Belirli bir tarihi gösteren gün ve ay adlarından sonra kullanılır. "Başvurular 17 Aralık’a kadar ..", " .. gün olan 12 Temmuz 2010 Pazartesi’nin .." gibi
Bazı şirlerde bazı seslerin düştüğünü belirtmek için. "Güzelliğin on par’etmez" , "Engel aramızı açtı n’eyleyim" gibi

Noktalama İşaretleri

Üst Kategoriler :

Kategori İçi Sözlük

Bu Sayfayı Paylaş:

İçindekiler-Dizin

Noktalama İşaretleri Kategorisi ile İlgili Kavramlar