C.L. Sulzberger'in The New York Times gazetesindeki 11.9.1943 tarihli yazısı aşağıdaki gibidir :
Varlık Vergisi’nin 17 Aralık 1942 ‘de yasalaşmasından kısa bir süre sonra İstanbul’daki bir gizli komisyon vergi tahakkukunu saptamaya başladı ve toplanacak vergi miktarını ilan etti. İstanbul Vilayeti nüfusu, Türkiye’nin gayrimüslim nüfusunun büyük bölümünü kapsıyor.
Hıristiyan ve Yahudi işyerlerine tarh edilen vergi emsalleri olan Müslüman işyerlerine göre öyle ağırdı ki, baştan çekinilen ayrım cılık gerçekleşmekle kalmadı, ötesine bile geçildi. Gayrimüslimlere tarh edilenlerin çoğu el koyma biçiminde ortaya çıktı.
Yazarın görüştüğü hükümet yetkilileri bunu vergiyi saptayanların yetersizliğine yoruyorlar. Bununla birlikte birçok gözlemci verginin gayrimüslimleri iş yaşamının dışına sürmeyi amaçladığını ve böylece gayrimüslimlerin ticaret hayatının büyük bölümünü denetlemelerinin kalıcı bir şekilde önüne geçmeyi amaçladığı sonucunu çıkarıyor. Bu hükümetçe şiddetle reddediliyor.
Ayrımcılık örnekleri
Yabancıların sahip olduğu işyerleri ve kurumlar, değişen oranlarda ayrımcılıktan zarar gördü.
Rumların, Yugoslavların ve İtalyanların sahip oldukları işler, nerdeyse Türkiye’deki azınlıkların vergilendirildikleri oranda ağır vergilendirilmişlerdi.
Fransız, Alman ve Bulgar şirketleri daha az vergilendirilmişlerdi; Amerikalı ve İngilizlere gelince, genel olarak bakıldığında onlar nispeten ucuz kurtuldular.
Örneğin geniş ve gelişen bir kuruluş olan İstanbul’daki Amerikan Hastanesi’ ne 2.500 lira vergi tarh edilmişken,yoksul ve kötü donanımlı Ermeni Hastanesi 39.000 lira ödemek zorunda kaldı.
Çalışmaları, tüm diğer yerel komisyonlar gibi gizli olan ve kararlarının temyizi olmayan İstanbul Varlık Vergisi Tespit Komisyonu ücretlilere uygulanacak vergi oranları listesini yayınladığı zaman,Türk vatandaşı olan Hıristiyanlar ve Yahudilerin Müslüman olan Türklere göre karşılaştırılamayacak kadar fazla oranda vergilendirildikleri görüldü. Vergi tahakkuk ettirilenlerin hemen hepsi azınlıklardandı ve ayda 100 liradan az ücret alanlar 500 lira Varlık vergisi vereceklerdi, ayda 250 lira ücret alanlara ise 1.500 lira vergi tahakkuk etmişti İstanbul’da bulunan bir Amerikan kuruluşunda çalışan ve ücretleri ayda 30 ila 50 lira arasında olan Hıristiyan ve Türk hizmetli ve işçilere 500 lira vergi tahakkuk etmişti. Müslüman çalışanlardan ise vergi vermesi gereken hemen hemen yok idi.
Buradaki büyük bir yabancı kuruluşunun yaptığı araştırmaya göre, Müslüman Türk çalışanlarından 1.2’si vergilendirildiği halde, azınlık Türk çalışanlarının 96.1’i vergilendirilmişti.
Mesleklerden Örnekler
Azınlıklara mensup meslek adamları Müslüman meslektaşlarının ödemeleri gereken vergi miktarının bir kaç katı oranında vergilendirilmişlerdi. Hatta Müslüman meslektaşların bir kısmı hiç vergilendirilmemişti.
Tarh edilen miktarlar yayınlandıkça, yönetici görevliler tarafından Varlık Vergisinin çok özgür bir şekilde yorumlandığı belirginleşti. Çünkü Yasanın metni ücretlerin bu denli ağır bir şekilde vergilendirilmesini öngörmüyordu. Yasa savaşın başından itibaren edinilmiş olan olağanüstü karları ve büyük servet birikimlerini ya da gayrı menkul edinimlerini vergilendirmeyi amaçlamıştı.
Dış Ticaret Odası’nın yaptığı bir çalışma, aşağıdaki vergi oranlarını göstermektedir: Müslüman Türk tüccarlar, yüzde 4.94; Rum (Ortodoks-Yunanlı) Türk tüccarlar, yüzde 156; Yahudi Türk tüccarlar, yüzde 176; Ermeni Türk tüccarlar yüzde 232.
Tarh edilen verginin tamamını bir ay içinde ödeyemeyenlerin cezası Doğu Anadolu’da zorunlu çalışmaya gönderilmekti. Azınlıklara salınan vergiler, ödemenin nakit olarak yapılması istendiği düşünülürse, belirlenen sürelerde ödenemeyecek kadar yüksekti. Tek başına İstanbul Vilayeti’nde salınan verinin toplamı 344.000.000 liraya ulaştı; bu ise Türkiye’de dolaşımdaki paranın yaklaşık % 50’si demekti.