Java'da iki tip vardır:

• Basit Tip (Primitive Type) : byte, short, int, long, float, double, boolean , char gibi sadece tek bir değer tutan tipler
• Class Tipi  : Tek tip veri tutumak yerine bir class'ın instanse'ı tutan veri tipi. 

Tanım: Java'da -128 ile +127 arasındaki sayıları içeren basit tip. Bir byte adından anlaşılacağı gibi 1 byte yani 8 bit'dir

Tanım: -32,768 ile 32,767 arasındaki tam sayılar için kullanılan veri tipi. Bir short 2 byte yani 16 bit'dir

Tanım: -2.147.483.648 ile 2.147.483.647 arasında tam sayı değeri tipi. Bir int için 32 bit yer ayrılmaktadır

Tanım: -9.223.372.036.854.775.808 ile +9.223.372.036.854.775.807 arasındaki tam sayıları tutan veri tipi

Tanım: Java'da – 1.7*10^38 ile 1.7*10^38 arasında kayan noktalı sayıları tutan temel tip. Bir float için 32 bit (8 byte) yer ayrılmaktadır. float f=3.14f şeklinde bir float değişkeni yaratılabilir.

Tanım: Java'da –3.4*10^38 ile 3.4*10^38 arasında kayan noktalı sayıları tutan temel tip. Bir double için 64 bit (16 byte) yer ayrılmaktadır. float d=3.14d şeklinde bir double değişkeni yaratılabilir.

Tanım: Java'da bir karakteri tutan temel tip. Bir char için 16 bit (2 byte) yer ayrılmaktadır. char c='a' şeklinde bir char değişkeni yaratılabilir

Tanım: Java'da true veya false değerini tutabilen temel tip. boolean için 1 bit yer ayrılmaktadır. boolean b=true şeklinde bir boolean değeri yaratılabilir

Java'da temel veri tipleri ve özellikleri aşağıdaki gibidir:

Tip	Uzunluk	Minimum Değer	Maksimum Değer
char	16 bit	-	-
boolean	1 bit	-	-
byte	8 bit	-2^7(-128)	2^7-1 (127)
short	16 bit	-2^15 (-32.768)	2^15-1 (32.767)
int	32 bit	-2^31(-2147483648)	3^31-1 (2147483647)
long	64 bit	-2^63	2^63-1
float	32 bit	-1.7*10^38	1.7*10^38
double	64 bit	–3.4*10^38	3.4*10^38

Tanım: Programlama dillerinde tam sayı ver tipi

Java'da iki tür cast işlemi bulunmaktadır.

• Implicit Cast : Base class veya base primitive type (basit tip)'larda kendiliğinden olan cast işlemi. Örneğin long tipindeki bir değişken int tipindeki bir değişkene cast olabilir. Tip belirtilmesine gerek yoktur. Ancak sadece belirli tipler birbirilerine implicit cast olabilirler
• Explicit Cast : Bu cast'te bir tipi hangi tipe çevrileceği verilmesi gerekmektedir. Bunun için çevrilmesi gereken tip parantez içinde verilir.

Explicit cast işlemi aşağıdaki gibidir :

Type t = (Type) source;

Yukarıda source değişkeni Type tipinde bir t değişkenine cast olmaktadır.

Java'da Integer iki sayının bölme operatörü (/) ile bölündüğünde çıkan sonuç her zaman Integer olmaktadır. Dönen sonuç kesirli olursa sayı tam sayıya yuvarlanır. Örneğin 9 ve 4 olan iki integer'ı / ile bölüp float bir sayıya atarsak sonuç 2.0 olur :

int a=9;
int b=4;
float f=a/b;
System.out.println(f);

Bunu engellemek için bölme işlemini aşağıdaki gibi yapmak gerekir :

int a=9;
int b=4;
float f=(float)a/(float)b;
System.out.println(f);

Ekranda 2.25 olarak değeri görülecektir.

Tanım: Java'da büyük sayılar ile (long değerinin sınırlarından daha büyük sayılar) çalışmayı sağlatan sınıf. BigInteger ile temel tiplerde yapılan işlemler yapılabilir. Ek olarak asal sayı üretme, bit operasyonları gibi ek özellikleri bulunmaktadır

Java'da varsayılan sayı tabanı decimal'dır (10 tabanı). Bir int sayı aşağıdaki gibi tanımlandığında decimal olarak tanımlanmış olur :

int a=123;

Diğer sayı tabanlarında aşağıda gibi ifadeler başa eklenerek belirtilir

• binary (ikili) : 0b (Örnek int a=0b011). Binary yazımı Java 7 ve sonrası için geçerlidir
• octal (sekizli) : 0 (Örnek int a=0123)
• hexedecimal : 0x (Örnek int a=0x12F)

Bazı kod örneklerinde bir byte aşağıdaki gibi int değerine çevrilmektedir:

byte b=-3;
int i=b & 0xFF;

0xFF sayısının bit değeri 00000000 00000000 00000000 11111111 şeklindedir. & (and) operatörü ile bir değer ve 0xFF işlemden geçirildiğinde son sekiz bit hariç diğer bitler 0 olacaktır. Son sekiz bit ise aynen yeni değere aktarılacaktır.
Örneğin -3 değerinin byte karşılığı 11111111111111111111111111111101 şeklindedir. Bu değer ile 0xFF sayısı & işlemine tabi tutulursa sonuç 11111101 şeklinde olacaktır (-3 sayısının son sekiz biti aynen aktarılmıştır) ve bu sayının decimal değeri 253 olacaktır.
Yukarıdaki örnekte görüldüğü gibi -3 sayısı pozitif bir sayı haline gelmiştir. Java'da unsigden tür yoktur. Bir değişken tanımlandığında sign biti verinin içerisinde olmaktadır. Bu nedenle bir byte değeri 0-255 arası değerleri değil -128 ile 127 arasındaki değerleri içerebilir.
Sonuç olarak bir byte değeri -128 ile 127 aralığından 0-255 aralığına taşınır. Bunun sonucu olarak negatif değerde saklanan sign biti temizlenmiş olur. Genellikle şifreleme süreçlerinde bu işlem tercih edilmektedir.