Tarih tarih kitaplarında Türk tarihi çoğunlukla Hunlarla başlar. Hun öncesi dönemlerdeki Türk tarihi ya tartışmalıdır ya da bulanıktır. Hunlar bu nedenle Türk tarihi için çok önemlidir.
Hunlar Türk Değil mi ?
Bazı Batılı tarihçiler Hunların Türklüğü tartışmalıdır veya konfederasyondur filan diye geveleyebilir. Onların ülkemizdeki borazanları da buna destek verebilir. Ancak bu gevelemeleri yapanlar azınlıktadır. Kanıtlar artık bunu tartışmaya gerek bile bırakmıyor ki Hunlar Türktür. Asya Hunlarından kalma özel isimler ve kelimeler, Çin kaynaklarından gelen Hunca sözcükler hatta bir şiir, hayat tarzları, kültürel özellikleri, Hun sonrası oluşan toplumlar vb.. kanıtlamaktadır ki Hunlar Türktür. İçine Moğol ve İranî toplumlar sonradan az oranda katılmış olabilir.
Kaç Hun Var ?
Hunlar deyince de tek bir tarih anlaşılmaz. Asya Hunları, Avrupa Hunları, Ak Hunlar vb.. farklı Hun toplumları ve devletleri ortaya çıkmıştır. Hatta uzun zaman Avrupa Hunları ile Asya Hunları aynı mı farklı mı diye tartışılmıştır. Hala aynı olduklarına itiraz edenler de vardır. Bu nedenle Asya Hunlarına Çinlilerin kullandığı Hiung-nu deyip Avrupa Hunlarına Hun diyenler dahi vardır. Ancak bazı kayıtlar Avrupa Hunlarının , Asya Hunları içinden çıkan bir grup olduğunu göstermektedir.
Macarlar Hun Mu ?
Macaristan adının İngilizcesi Hungary'dir. Ancak buradaki Hun ifadesi Hun'lardan gelmez On-Ogur( > Ongar > Ungar ?) ifadesinden gelmektedir. Macarlar, Hunların devamı değildir. Ama Hunların mirasına sahip çıkmaktadırlar. Muhtemelen zaten Macar ulusuna çok sayıda Türk kabilesi de katılmıştır. Bu nedenle sahip çıkmaları anlaşılır bir durumdur.
Hunlar Ne Kadar Eski ?
Hun tarihi genellikle Teoman (doğrusu Tu-man veya Tou-man) ve onun oğlu Mete (daha doğrusu Mo-du veya Mo-dun) döneminden başlatılır. Bu yaklaşık M.Ö 209 civarıdır. Ancak Çin kaynakları Hunların ataları olduğu tahmin edilen topluluklardan bahsetmektedir. Özellike M.Ö 1200 tarihinden sonraki dönem Hunlar daha ciddi şekilde kayıtlarda görülmeye başlandığı dönemdir.
Hunlar Şimdi Nerede ?
Asya Hunları devleti dağıldıktan sonra yerlerini çeşitli Türk boylarına bıraktı. Çok sonraları onların topraklarında Göktürk imparatorluğu doğdu. Avrupa'da da Attila'dan çok kısa süre sonra dağıldılar. Farklı Türk boyları içine katıldılar. Özellikle Bulgar Türkleri arasında karıştırlar. Hatta Bulgar hanlarının Hun soylu olduğu düşünülmektedir.
Hunlar, onların torunları olan Türklere devlet, askerlik, bilim-teknoloji, boy sistemi, kültür, sanat vb.. çok şey bıraktılar ve tarihte damgalarını vurup çekildiler.
