Osmanlı alfabesi aşağıdaki harfleri içermektedir :
Osmanlı alfabesindeki harflerin sözcük başında , ortasında ve sonunda yazılışları ve okunuşları toplu olarak verilmektedir :
Harf | Sonda | Ortada | Başta | Adı | Okunuşları |
---|---|---|---|---|---|
ﺍ | ﺎ | — | elif | a, e | |
ﺀ | — | hemze | ', a, e, i, u, ü | ||
ﺏ | ﺐ | ﺒ | ﺑ | be | b |
ﭖ | ﭗ | ﭙ | ﭘ | pe | p |
ﺕ | ﺖ | ﺘ | ﺗ | te | t |
ﺙ | ﺚ | ﺜ | ﺛ | se | s |
ﺝ | ﺞ | ﺠ | ﺟ | cim | c |
ﭺ | ﭻ | ﭽ | ﭼ | çim | ç |
ﺡ | ﺢ | ﺤ | ﺣ | ha | h |
ﺥ | ﺦ | ﺨ | ﺧ | hı | h |
ﺩ | ﺪ | — | dal | d | |
ﺫ | ﺬ | — | zel | z | |
ﺭ | ﺮ | — | re | r | |
ﺯ | ﺰ | — | ze | z | |
ﮊ | ﮋ | — | je | j | |
ﺱ | ﺲ | ﺴ | ﺳ | sin | s |
ﺵ | ﺶ | ﺸ | ﺷ | şın | ş |
ﺹ | ﺺ | ﺼ | ﺻ | sat, sad | s |
ﺽ | ﺾ | ﻀ | ﺿ | dat, dad | d, z |
ﻁ | ﻂ | ﻄ | ﻃ | tı | t |
ﻅ | ﻆ | ﻈ | ﻇ | zı | z |
ﻉ | ﻊ | ﻌ | ﻋ | ayın | 'a, h |
ﻍ | ﻎ | ﻐ | ﻏ | gayın | g, ğ |
ﻑ | ﻒ | ﻔ | ﻓ | fe | f |
ﻕ | ﻖ | ﻘ | ﻗ | kaf | k |
ﻙ | ﻚ | ﻜ | ﻛ | kef | k, g, ğ, n |
ﮒ | ﮓ | ﮕ | ﮔ | gef veya kef-i farsi | g, ğ |
ﯓ | ﯔ | ﯖ | ﯕ | kâf-i türki,nazal n | ng |
ﻝ | ﻞ | ﻠ | ﻟ | lam | l |
ﻡ | ﻢ | ﻤ | ﻣ | mim | m |
ﻥ | ﻦ | ﻨ | ﻧ | nun | n |
ﻭ | ﻮ | — | vav | v, o, ö, u, ü | |
ﻩ | ﻪ | ﻬ | ﻫ | he | h, e, a |
ﻻ | ﻼ | — | lamelif[3] | la | |
ﻯ | ﻰ | ﻴ | ﻳ | ye | y, ı, i |
Not : Bu tablo http://tr.wikipedia.org/wiki/Osmanl%C4%B1_alfabesi sitesinde alınmıştır.
Eski Türk alfabesinde bazı harfler sonraki harfler ile bitişir, bazı harfler ise bitişmezler :
Osmanlı alfabesinde bazı harfler sadece Arapça'dan geçen kelimelerde, bazıları sadece Türkçe kelimelerde, bazıları Türkçe ve Farsça kelimelerde kullanılır. Harflerin kullanımı için aşağıdaki gibi bilgi verilebilir :
Osmanlı alfabesinde sesli harfleri çıkarmak için aşağıdaki 4 harf kullanılmaktadır :
Osmanlı Türkçesinde Türkçe kökenli kelimeler için sesli harflerin başta, ortada , sonda yazılıp yazılmama durumu seslere göre aşağıdaki gibi gösterilebilir :
Ses | İlk Harf İse | İlk Hece | Kelime Ortası | Kelime Sonu | Özel Durumlar |
A (ﺍ Elif ) | Üzerinde med işareti ile yazılır (آ) | Genellikle yazılır | İnce seslilerde yazılır, kalın seslilerde çoğunlukla yazılmaz | Yazılır | Kelime sonunda A sesi için bazen He ( ﻪ şeklinde ) kullanılır |
E (ه He) | Elif ile gösterilir | Yazılmaz | Yazılmaz | Yazılır | He harfi kelime sonunda bazan A olarak okunur. ( ﻪ şeklinde ) |
I ve İ (ي Ye) | Elif ve ardından Ye ile yazılır ( اي Ye harfi bir sonraki harf ile bitişik yazılabilir ) | Genellikle yazılır | Genellikle yazılır | Yazılır | Ye harfi son harf olduğunda bazen u veya ü olarak okunur. ﻯ şeklinde yazılır |
O , Ö , U ve Ü (و Vav) | Elif ve ardından Vav ile yazılır (او ) | Genellikle yazılır | Genellikle yazılır | Yazılır | Ye harfi son harf olduğunda bazen u veya ü olarak okunur. ﻯ şeklinde yazılır |
Osmanlı Türkçesinde Türkçe kökenli kelimelerde , özellikle eski kelimeler için, yazılışları ile okunuşları farklıdır. Bazı okunuş farklı olan sesler aşağıdaki gibidir :
Osmanlı Türkçesinde harekeler (özellikle ilk dönemlerinde kullanılır, daha sonraki dönemlerde kullanılmamıştır) aşağıdaki gibidir :
Osmanlı alfabesinde tek ses için ince ve kalın olarak iki harf gösterimi bulunmaktadır. Hem kalını hem incesi olan sesler aşağıdaki gibidir:
Türkçe eklerin yazımı ile ilgili aşağıdaki kurallar verilebilir :
Osmanlı Türkçe'sinde Türkçe eklerin yazımı aşağıdaki gibidir :
Osmanlı Türkçesinde en çok kullanılan edat, bağlaç veya ünlemlerin yazılışları aşağıdaki gibidir:
Eski türk alfabesinde iyelik eklerinin yazımı aşağıdaki gibidir :
Eski Türkçe "uyumak" fiilinin dilek-şart (-se,-sa eki) kipine göre çekimi aşağıdaki gibidir :
Not : girsen ve girsek aynı şekilde yazılmıştır ancak uyusan ve uyusak farklı şekilde yazılmıştır. ince -se eklerinde -sen ile -sek aynı şekilde yazılmaktadır
Aşağıda boş kelimesinin bildirme eki ile çekimi gösterilmektedir:
Eski Türkçe "içmek" fiilinin dilek-şart (-meli,-malı eki) kipine göre çekimi aşağıdaki gibidir :
Eski Türkçe'de zamirler aşağıdaki gibi yazılırlar :
Eski Türk alfabesi 28 harflik Arap harflerine dayanmaktadır. Bu alfabeye Farsîler (İranlılar) pe (ﭖ) , çe (ﭺ) ve j (ﮊ) harflerini eklemişlerdir. Türkçeye özel olan nazal n (ﯓ - kâf-ı nûni) , kâf-ı fârisi (ﮒ) ise Türkler tarafından eklenmiştir
Farsça'da ve Arapça'da olup Türkçe'de karşılığı olmayan sesler ve harfler aşağıdaki gibidir :
Eski Türkçe'de ayn harfi yerine sağa bakan (kuyruğu sağa doğru) kesme işareti, hemze için ise kuyruğu ve kendisi sola bakan kesme işareti ile yazılmaktadır. Ancak hemze için kesme işareti çoğunlukla yazılmamaktadır
Eski Türkçe alfebesinde Arap ve Fars alfabesine özgü olan ve sadece Türk alfabesinde bulunanan ünsüzler aşağıdaki gibi gibidir :
Arap kökenli kelimelerde kullanılan zaid harfler aşağıdaki gibidir :
Eski Türkçe'de bir ismin müenneslik (dişilik) belirtileri aşağıdaki gibidir :
Eski Türkçe'de Arapça'dan geçen tesniye (ikili çoğul) aşağıdaki gibi yapılmaktadır
Farsça isimlerin Farsça dil kuralına göre çoğulları aşağıdaki iki ekle yapılmaktadır :
Farsça'da bazı isimden isim yapma ekleri ve yazılışları aşağıdaki gibidir :
Eski Türkçe'de kullanılan ve Farsça'da isimden sıfat yapmaya yarayan ekler aşağıdaki gibidir :
Farsça mastar eki دن (-den) ve تن (-ten) 'dir. Bu ekler kaldırıldığında fiilin kökü kalır ve Türkçe'deki gibi ikinci şahıs emir kipi halini alır.
Farsça'da fiillerin geçmiş zaman yapısı fiilin mastar ekindeki ن (nun) harfinin düşümesi sonucu oluşur. Sadece geçmiş zaman değil aynı zamanda isim olarakta kullanılır. Örneğin رفتن (reften:gitmek) fiilinin geçmiş şekli رفت (reft:gitti, gitme, gidiş) şeklinde olmaktadır. آمادن (âmeden:gelmek) fillinin geçmiş şekli آمد (âmed:geldi,gelme,geliş) 'dir. Birleşik isimlerde de kullanılabilir. Örnek olarak سرآمد (ser-âmed:başa gelmiş olan) verilebilir
Farsça'da emir kipi mastar eklerinin (دن : den ve تن : ten) kaldırlması ile oluşur. Ancak aşağıdaki durumlarda kökün son harfine göre değişimler gerçekleşir :
Farsça'da fiilden isim türeten ekler aşağıdaki gibi gösterilebilir :
Farsça'da fiilden sıfat yapan ekler aşağıdaki gibi verilebilir :
Farsça'da birleşik isimler aşağıdaki şekillerde olmaktadır :
Farsça'da birleşik sıfarlar aşağıdaki yöntemlerle yapılmaktadır :
Eski Türkçe'de İzafet kesresi (-i veya -ı) ile isim tamlaması yapılmaktadır. Bu yapı Farsça'dan geçmiştir. Tamlanan önce, tamlayan ise sonra yazılır. Ayrıca tamlanan veya tamlanan kelime Farsça, Arapça veya Türkçe kökenli olabilir. Örnek olarak كوه قاف (Kuh-ı Kaf : Kaf Dağı) , سيف دين (seyf-i din:dinin kılıcı) verilebilir.
Eğer tamlanan kelimenin son harfi ه (he) veya ی (–î) ise so harfin üzerine hemze ( ء ) koyulur. Örnek olarak موالئ كرام (mevâlî-i kirâm) verilebilir.
Tamlanacak kelime آ (â) veya و ( û) ile bitiyorsa izafet kesresi ى (ye) ile yapılır. Örnek olarak اودى همايون (ordu-yı hümâyûn) verilebilir
Bazı kelimelerin sonuna gelen tenvinli eliflerde , tenvin işareti yazılmamaktadır. Yazılmamasına rağmen yinede kelimenin sonu an veya en şeklinde okunması gerekmektedir. Örnek :
سالما : sâlimen