Osmanlı alfabesinde bazı harfler sadece Arapça'dan geçen kelimelerde, bazıları sadece Türkçe kelimelerde, bazıları Türkçe ve Farsça kelimelerde kullanılır. Harflerin kullanımı için aşağıdaki gibi bilgi verilebilir :
- Çoğunlukla Arapça kökenli kelimelerde kullanılan , Türkçe ve Farsça kelimelerde kullanılmayan harfler : Se ( ث ) , Hı ( خ ) , Zel ( ذ ) , Dad ( ض ) , Zı ( ظ ), Ayn ( ع)
- Sadece Türkçe ve Farsça'da kullanılan ve Arapça'da kullanılmayan harfler : Pe ( ﭖ ) , Çim ( ﭺ ) , Je ( ﮊ ) , Kef-i Farisi ( ﮒ )
- Sadece Türkçe'de kullanılan harfler : nazal N ( ﯓ )
- Türkçe'de az kullanılan harfler : Ha ( ح ) , Hı ( خ )
Benzer sesleri veren harflerin kelime kökenine göre (Türkçe, Arapça, Farsça) kullanımı ile ilgili bilgi aşağıdaki gibidir :
- T Sesi İçin
- Te ( ت ) : Türkçe-Arapça-Farsça kökenli kelimelerde kullanılır. Türkçe'de ince sesliler ile kullanılır
- Tı ( ط ): Türkçe-Arapça-Farsça kökenli kelimelerde kullanılır. Türkçe'de kalın sesliler ile kullanılır
- Dal ( د ) : Bazı T gibi okunana harfler Dal ile yazılmaktadır
- S Sesi için
- Se ( ث ) : Sadece arapça kökenli kelimelerde kullanılır
- Sin ( س ) : Türkçe-Arapça-Farsça kökenli kelimelerde kullanılır. Türkçe'de ince sesliler ile kullanılır
- Sad ( ص ) : Türkçe-Arapça-Farsça kökenli kelimelerde kullanılır. Türkçe'de kalın sesliler ile kullanılır
- K Sesi için
- Kaf ( ق ) : Türkçe-Arapça-Farsça kökenli kelimelerde kullanılır. Türkçe'de kalın sesliler ile kullanılır
- Kef ( ك ) : Türkçe-Arapça-Farsça kökenli kelimelerde kullanılır. Türkçe'de ince sesliler ile kullanılır
- G veya Ğ Sesi
- Gayn ( غ ) : Türkçe-Arapça-Farsça kökenli kelimelerde kullanılır. Türkçe'de kalın sesliler ile kullanılır
- Kefi-Farisi ( ﮒ ): Türkçe ve Farsça kökenli kelimelerde kullanılır, Arapça kelimelerde kullanılmaz. Türkçe'de ince sesliler ile kullanılır
- H Sesi
- Ha ( ح ) : Çoğunlukla Arapça ve Farsça kelimelerde kullanılır. Ancak Türkçe kökenli bazı kelimelerde de kullanılır
- Hı ( خ ) : Çoğunlukla Arapça ve Farsça kelimelerde kullanılır. Ancak Türkçe kökenli bazı kelimelerde de kullanılır
- He ( هـ ) : Çoğunlukla Türkçe kelimelerde bu harf kullanılır ve ince sesliler ile kullanılır
- D Sesi İçin
- Dal ( د ): Türkçe kelimelerde D sesi Dal ile gösterilir
- Tı ( ط ): Eski lehçeye göre bazı D sesi geçen yerlerde Tı yazılır
- Z Sesi
- Ze ( ز ) : Türkçe kelimelerde çoğunlukla ze sesi kullanılır
- Zel ( ذ ): Çoğunlukla Arapça ve Farsça kelimelerde kullanılır
- Zı ( ظ ) : Çoğunlukla Arapça ve Farsça kelimelerde kullanılır
- Dat ( د ): Bazen Z sesi yerine kullanılan Dat harfi de Arapça ve Farsça kelimelerde kullanılır
- N Sesi
- Nun ( ن ) : Türkçe-Arapça-Farsça kökenli kelimelerde kullanılır
- Nazal N ( ﯓ ) : Nazal N bazı Türkçe kelimelerde N'ye yakın bir ses olarak kullanılır. Bazen üsteki işaret kullanılmaz ve Kâf-i Arabî gibi yazılır.
